Akademik Veri Yönetim Sistemi
2. Uluslararası Sosyal Bilimler Lisansüstü Sempozyumu, Van, Türkiye, 12 - 14 Mayıs 2022
Kişinin
mevcut anda dıştan ya da içten gelen uyaranlara yönelik yargılama yapmaksızın
dikkatini odakladığı bir süreç olarak tanımlanan bilinçli farkındalık içeren
pratik uygulamalara ilgi son yıllarda artmaktadır. Ancak deneysel ve uygulamalı
psikoloji alanlarının bilinçli farkındalığı araştırma metodolojisinde önemli
boşluklar dikkat çekmektedir. Belirlenen bu metodolojik boşluklardan biri,
geçerlenmiş bilinçli farkındalık tetikleme prosedürlerinin eksikliğidir.
Bununla birlikte, bilinçli farkındalığın alanda yaygın kullanılan bir diğer uygulama
olan tetiklenen gevşemeden farklılaşıp farklılaşmadığı bilinmemektedir. Bu
eksiklikler ve belirsizlik temelinde bu çalışmanın amacı, bilinçli farkındalık
ve gevşemeyi tetiklemede ihtiyaç duyulan geçerli araçları üretebilmektir. Bu
amaçla düzenlenen deneysel çalışmada; üç gruplu randomize kontrollü öntest- sontest
araştırma deseni kullanılmıştır. Araştırmaya gönüllü olan ve bilgisayar
üzerinden katılan 18-33 yaşları arasındaki yetişkin 164 katılımcının her biri 10
dakika süren ve bilinçli farkındalık, gevşeme veya nötr senaryoları içeren birer
işitsel-kayıt dinlendikleri üç koşuldan birine seçkisiz olarak atanmıştır. Her
üç koşulda da katılımcılardan Bilinçli Farkındalık Ölçeği öntest ve sontest
ölçümü, Toronto Bilgece Farkındalık Ölçeği sontest ölçümü ile Görsel Analog
Ölçeği öntest ve sontest ölçümü alınmıştır. Bulgular, her üç grubun ön-test
puanlarının birbirinden farklılaşmadığını, bilinçli farkındalık manipülasyonuna
maruz kalan deney grubununun durumluk bilinçli farkındalık puanlarının kontrol
grubuna göre anlamlı biçimde yüksek olduğunu ve son olarak gevşeme manipülasyonuna
maruz kalan gruptaki katılımcıların kontrol grubundakilere göre daha yüksek
düzeyde gevşeme bildirdiklerini göstermiştir. Bu bulgular bilinçli farkındalık
ve gevşeme senaryolarının başarısını ortaya koymuştur. Bununla birlikte
bilinçli farkındalık manipülasyonu ile gevşeme manipülasyonunun sonuçları
açısından farklılaşmadığı ortaya çıkmıştır. Elde edilen bu veriler, Türkçe bilinçli
farkındalık ve gevşeme senaryolarının psikometrik özelliklerinin deneysel ve
uygulamalı psikoloji çalışmalarında kullanımı için uygun olduklarını göstermektedir.
Anahtar Sözcükler: bilinçli farkındalık, gevşeme,
tetikleme, deneysel manipülasyon