Akademik Veri Yönetim Sistemi
12. Uluslararası Dil, Edebiyat ve Kültür Araştırmaları Kongresi, Antalya, Türkiye, 5 - 07 Haziran 2020, cilt.1, ss.1118-1124
Râgıb el-Isfahânî, (ö. 425/1035) ilim dünyasında Müfredât adlı muhalled eseriyle meşhur olmuş, çok yönlü mütefekkir bir âlimdir. Yazarı bir Kur’an sözlük uzmanı olarak farklı ve vazgeçilmez yapan husus; pek çok özelliğinin yanı sıra, Kur’an kelimelerine anlam verirken kelimelerin Arap dilindeki mevcut anlamlarının yanı sıra, Kur’an’daki kullanımını ve bağlam içinde kazandığı anlamları da dikkate alması ve bu meyanda kavram haline gelmiş kelimeleri de tespit etmiş olmasıdır. Nitekim Zerkeşî (ö.794/1392) bu konuda şunları söyler: “(…) ayeti anlamanın yolu, Arap dilindeki kelimeleri, o kelimelerin medlûllerini (signified) ve bağlama (siyâka) göre kullanımlarını incelemekten geçer. Râgıb, Müfredât adlı eserinde bu husus üzerinde çok titiz bir şekilde durur. Bir kelimeyi açıklarken, sözlük uzmanlarının söylediklerine ilave olarak, bağlamdan yakaladığı ilave anlamları da ekler.”[1]
Müellifin bir diğer eseri ise bu tebliğde üzerinde durulacak olan özgün ismi Câmi‘ü’t-Tefsîr adlı tefsir mukaddimesidir.[2] Eser, sözün tabiatı, dil-yorum ilişkisi, metni farklı yorumlara açık hale getiren hususlar, metni/sözü doğru anlamanın önündeki engeller, lafız merkezli ve anlam merkezli yorumlar, Kur’an’ın içermiş olduğu söz türleri ve beyân keyfiyeti, Kur’an’ı anlama ve yorumlama süreçleri ve Kur’an’ı anlamada karşılaşılabilecek problemler şeklinde günümüz kavramlarıyla özetlenebilecek oldukça üst düzey konulardan son derece veciz bir şekilde bahsetmektedir.
Tebliğimizde müellifin dil-yorum ilişkisine dair kurduğu bağlantılar ve bu çerçevede oluşturmaya çalıştığı yorum metodolojisi üzerinde durulacaktır.
[1] Zerkeşî, Bedrüddin Muhammed b. Abdillah, Burhân fî Ulûmi’l-Kur’ân, thk. Yusuf Abdurrahman el-Maraşlî vd., Dâru’l-Marife, Beyrut 1994, II, 312, 313.
[2] Râgıb el-Isfahânî, Mukaddime Câmi‘i’t-Tefâsîr, thk. Ahmed Hasen Ferhat, Dâru’d-Da‘ve, el-Kuveyt 1974. Safvân Dâvûdî bu isimlendirmenin yanlış olduğunu, doğrusunun Câmi‘ü’t-Tefsîr şeklinde olduğunu söyler. Bkz. Safvân Adnân Dâvûdî, Müfredât, (Mukaddime), Dâru’l-Kalem, Dımaşk 1996, s. 8.
LANGUAGE-COMMENT RELATIONSHIP IN THE INTRODUCTION PART OF THE THE TAFSEER BY RAGHIB AL-ISFAHANI
Raghib al-Isfahani (d. 425/1035) is a versatile and highly sophisticated scholar who became famous among the scholars for his work entitled Mufradat. What makes the author different and indispensable as a Quranic dictionary expert is that he put attention on the actual usage and context of words in the Arabic language when interpreting the Qur’an, and he singled out the words that turned into terms. When he refers to his expertise, Zarkashi (d. 794/1392) stated that “The way to understand the Quranic verses (…) is to understand the words in the Arabic language, their meanings (madlul) and their contexts (siyaq). Raghıb stands meticulously on these issues in his work Mufradat. In explaining a word, in addition to what the dictionary experts say, he adds additional meanings that he grasped from the context.”
Another work of the author that this paper will discuss is his Introduction to the Jami‘u’t-Tafsir. In this work, Raghib explains some elevated concepts that can be summarized by using modern terms such as the nature of the word, the language-interpretation relation, the text/lyrics, the obstacles to understanding the text/word correctly, the verb-centered and meaning-centered comments and the types of words and the arbitrariness of the Quran.
This paper will also focus on the links that the author establishes in the language-interpretation relationship and the interpretation methodology that he attempts to build within this framework.
Râgıba göre tefsirde yorum farklılıklarının sebeplerini üç sebebe ircâ etmemiz mümkündür: Birincisi: Anlamda belirsizlik ve bu belirsizliğin müşterek lafızlardan kaynaklanması. İkincisi: Anlayış farklılığı (mezhebi âidiyetler). Üçüncüsü: Anlam yahut lafız merkezli okumalar (yorum yöntemi).[1]
Bu tebliğde bunlardan ilki üzerinde durulacaktır.
Mukaddime bağlamında, dil-yorum ilişkisinin bir çerçevesini çizmek gerekirse; metnin farklı ya da yanlış yorumlanmasına kapı aralayan anlamda belirsizlik olgusu ve bir yorum yöntemi olarak te’vilin dile bakan yönü şeklinde iki ana başlık altında ele almak mümkün gözükmektedir.