Akademik Veri Yönetim Sistemi
Vergi Sorunları Dergisi, sa.446, ss.113-120, 2025 (Hakemli Dergi)
Küresel ticaretin hızla artması devletleri dış ticaret politikalarını belirlemede hassas bir denge kurma arayışına yönlendirmektedir. Dış ticaret politikalarının uygulanmasında başta tarifeler olmak üzere tarife dışı engeller, miktar kısıtlamaları vb. çeşitli araçlar olarak kullanılmaktadır. Tarife dışı engeller, eşyaların ithalat veya ihracatını idari düzenlemeler, standartlar, belgeler gibi çeşitli araçlar ile uygulanmasıdır. Özellikle dış ticaret belgeleri, tarifeler dışında uygulanan tarife dışı düzenlemeler olmakla birlikte zaman zaman ek maliyet kısıtlama da yaratmaktadır. Son yıllarda tarife dışı engeller, giderek önem kazanan birer politika aracı haline gelmiştir. Zira ülkemizde de dış ticaretin izlemesi kayıt altına alınması ve yerli sanayi üzerinde düşük maliyetli ithalatın olumsuz etkisinin önüne geçmek amacıyla “gözetim belgesi” uygulaması söz konusu olmuştur. Bu uygulama ile Uzakdoğu menşeli malların ithalatında, vergilerde artış veya miktar kısıtlamaları gibi korunma önlemleriyle ithalat süreçlerinin etkin biçimde yönetilememesi nedeniyle ithalata konu belirli ürünlerin gelişim seyrinin izlenmesi amaçlanmıştır. Bu çalışmada ithalatta gözetim belgesi uygulamasının idari düzenlemelerde yer alan “izleme” amacının ötesinde özellikle korumacı politika aracı niteliği alması eleştirilerek idari, hukuki ve ekonomik açıdan idare ile muhatap olan taraflara yarattığı sorunlar ele alınacak ve çözüm önerileri sunulacaktır.