İbn Haldûn ve İbnü’l-Hatîb Arasında Geçen Mektuplaşmalar Üzerinde Dil ve Üslup İncelemesi


Akay F.

uludağ üniversitesi ilahiyat fakültesi dergisi, cilt.32, sa.2, ss.1-2, 2023 (Hakemli Dergi)

Özet

Tarih, düşünce, bilim ve edebiyat gibi konulara ilgi duyan ve bu konularda eserler kaleme alan İbn Haldûn ve İbnü’l-Hatîb’in sahip olduğu kültürel birikim, siyasi hayata dahil olup bu alanda yıldızlarının parlamasının en büyük etkeni olmuştur. Çünkü içinde yaşadıkları yüzyılda, bilimsel güç ve siyasi otoriteler birbiriyle tam bir kenetlenme halindeydi. Nitekim pek çok siyasi makamlarda görev icra eden İbn Haldûn, bu vazifeyi üstlenmeden önce bilgi ve entelektüel yetkinliği ile bilinirdi. Aynı şekilde İbnü’l-Hatîb de tarih, coğrafya, fıkıh, felsefe ve edebiyat gibi pek çok alanda kendini ispatlamış âlimlerdendi.
Makalede h. VIII/ m. XIV. yüzyılda Kuzey Afrika ve Endülüs bölgesinde hem eserleriyle hem verdikleri mücadele ile dikkat çeken, Arap edebiyatı (kültür) ve fikir tarihinin önemli isimlerinden olan, yaşadığı çağda ve daha sonrasında görüşleriyle geniş etki uyandıran İbn Haldûn ve İbnü’l-Hatîb’in dostluğu anlatılmıştır. İki alimin birbirlerine gönderdikleri mektuplar ve eserlerindeki atıflardan da anlaşılacağı üzere aralarında bir dostluğun bulunduğu tespit edilmiştir. Makalenin konusu bu dostluğa işaret eden delilleri ortaya koymaktır. Buna göre girişte bu iki ismin kısa biyografileri ve dostluklarının oluşmasında önemli bir etken olan siyasi pozisyonları ele alınmıştır. Ardından makalenin birinci bölümünde dostluklarının başlangıç ve ileri aşamaları; ikinci bölümünde ise birbirlerine gönderdikleri mektuplar muhteva ve üslup açısından incelenmiştir. Bu mektuplaşmalarda geçen ifadelerden hareketle aralarındaki dostluk ilişkisinin gücüne vurgu yapılmıştır.