Research Information System
19. Mimarlıkta Sayısal Tasarım Sempozyumu (MSTAS 2025), Antalya, Turkey, 30 June - 01 July 2025, pp.118-129, (Full Text)
Design agency, forming the theoretical foundation of the study, refers to the capacity of human and non-human actors to exert directive influence on the design process. Contemporary theories critique traditional human-centered agency models, instead emphasizing multi-actor and distributed understandings of agency. Material agency posits that materials are not merely passive elements but active participants shaping the design process. Existing literature includes limited studies focused on revealing material agency, and current approaches rarely address it through systematic analog production practices framed by computational thinking. Thus, this research aims to examine the role of materials within the design process and systematically uncover material agency. Through experimental weaving practice, the study repositions materials as rule-generating components and investigates their agency. Weaving is evaluated as a dynamic interface for knowledge generation through the reciprocal interaction between material and designer.
In the study, fundamental weaving types in literature were first examined, with plain weave selected for prototyping due to its balanced structural distribution. A three-stage prototyping process is structured, incorporating single, dual, and multiple material combinations categorized as form-following, form-resisting, form-remembering, and form-distorting. This structure enabled observation and analysis of material behaviors and their impacts on designer interventions. Employing the Research through Design (RtD) methodology, the outputs are evaluated through reflective analysis based on reflection-on-action. Following the formalization of the weaving into a making grammar that facilitated the transition to systematic analysis, a rule-based making equation structured as G = {T, M, D, R} is developed to reveal the relationships between material behaviors and designer interventions throughout the process. In the equation, weaving type (T), material set (M), material behaviors (D), and designer interventions (R) are conceptually modeled. This structure enabled not only the systematic representation of design outputs but also the material-designer interactions that occurred during the process.
By integrating analog weaving practice aligned with computational principles, this study presents an original theoretical-experimental framework demonstrating how material behaviors can generate procedural rules and how design knowledge emerges through material-designer interaction. The findings demonstrate that analog production techniques can be systematically analyzed through material feedback and designer interventions. The analyses show materials transition from being passive system inputs into active design agents shaping processes via intrinsic properties. The designer assumes a flexible mediator role, structuring feedback mechanisms, rather than acting as an absolute decision-maker. Ultimately, the research redefines material agency within design epistemology, offering new pathways for systematic inquiry.
Tasarım etmenliği, tasarım sürecine katılan insan ve insan-dışı aktörlerin süreç üzerinde yönlendirici etkiler yaratma kapasitesini ifade etmektedir. Güncel tasarım kuramları, geleneksel tasarımcı merkezli modelleri eleştirerek çok aktörlü ve dağıtılmış etmenlik anlayışlarını öne çıkarmıştır. Bu çerçevede malzeme etmenliği, malzemelerin yalnızca edilgen birer öge değil, süreçte etkin rol oynayan aktörler olduğu fikrini temellendirmektedir. Literatürde, malzeme etmenliğini görünür kılmaya yönelik çalışmaların sınırlı olduğu ve mevcut yaklaşımların hesaplamalı düşünce ilkeleriyle yapılandırılmış analog üretim pratikleri ile ele alınmadığı görülmektedir. Bu bağlamda, araştırmanın temel amacı, malzemelerin tasarım sürecindeki rolünü irdelemek ve malzeme etmenliğini sistematik biçimde açığa çıkarmaktır. Bu doğrultuda, çalışma analog dokuma pratiğini deneysel araştırma yoluyla ele alarak, malzemeyi tasarım sürecinin kural üreten bir bileşeni olarak yeniden konumlandırmakta ve malzeme etmenliğinin işleyişini incelemektedir. Dokuma pratiği malzeme ile tasarımcı arasındaki karşılıklı etkileşim yoluyla bilgi üretiminin dinamik bir arayüzü olarak değerlendirilmiştir.
Çalışmada, öncelikle literatürdeki temel dokuma tipleri incelenmiş ve daha dengeli bir yapısal dağılım sağlamasından dolayı prototipleme aşamasında bezayağı dokumanın seçilmesine karar verilmiştir. Ardından, form-izleyen, form-dirençli, form-hatırlayan ve form-bozucu kategorileri altında sınıflandırılan malzemelerin tekli, ikili ve çoklu kombinasyonlarla kullanıldığı üç aşamalı bir prototipleme yapısı kurgulanmıştır. Bu yapı malzemenin üretim sırasındaki davranışlarının gözlemlenmesini ve tasarımcı müdahalelerine etkisini analiz etmeyi mümkün kılmıştır. Araştırmada Tasarım Yoluyla Araştırma (Research through Design) yaklaşımı benimsenmiş; üretilen çıktılar, reflection-on-action kavramı doğrultusunda yansıtıcı analiz ile değerlendirilmiştir. Dokuma pratiği, üretimden sistematik yapısal analize geçiş sağlayan yapma grameri ile formalize edildikten sonra süreçteki malzeme davranışları ile tasarımcı müdahaleleri arasındaki ilişkileri açığa çıkaran kural-temelli bir yapma denklemi yapısı geliştirilmiştir. Bu denklem G = {T, M, D, R} yapısında biçimlendirilmiş; burada dokuma tipi (T), malzeme seti (M), malzeme davranışları (D) ve tasarımcı müdahaleleri (R) kavramsal olarak modellenmiştir. Bu yapı, yalnızca üretim çıktılarının değil, üretim sürecindeki malzeme-tasarımcı ilişkilerinin de sistematik olarak temsil edilmesine imkân tanımıştır.
Bu çalışma, analog dokuma pratiğini hesaplamalı ilkelerle ele alarak, malzeme davranışlarının üretim sürecinde kurallar oluşturabileceği ve tasarım bilgisinin malzeme–tasarımcı etkileşimi üzerinden yapılandırılabileceği özgün kuramsal ve deneysel bir çerçeve sunmaktadır. Elde edilen bulgular, analog üretim tekniklerinin, malzeme geri bildirimleri ve tasarımcı müdahaleleri aracılığıyla sistematik olarak analiz edilebileceğini göstermektedir. Analizler sonucunda, malzemenin tasarım süreci içerisinde pasif bir sistem girdisi olmaktan çıkarak, kendi içsel özellikleriyle tasarımı biçimlendiren aktif bir tasarım aktörü haline geldiği görülmüştür. Tasarımcı ise mutlak bir karar verici olmak yerine, geri beslemeleri yapılandırarak süreci yönlendiren esnek bir arabulucu rolü üstlenmektedir. Çalışma, malzeme etmenliğinin tasarım epistemolojisinde yeniden tanımlanabileceği ortaya konmuştur.