ÂŞIK ŞEVKİ HALICI’DAN DERLENEN HİKÂYELERDE TOY


Creative Commons License

Taş H.

IJAR, cilt.6, sa.2, ss.213-230, 2021 (Hakemli Dergi)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 6 Sayı: 2
  • Basım Tarihi: 2021
  • Dergi Adı: IJAR
  • Derginin Tarandığı İndeksler: Asos İndeks
  • Sayfa Sayıları: ss.213-230
  • Bursa Uludağ Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Doğu Anadolu bölgesi halk hikâyesi anlatma geleneği bakımından önem taşımakla birlikte bu bölgede yer alan Kars ili ayrıcalıklı bir yere sahiptir. Bu bölgenin uzun süre Rus işgalinde kalması ve sınır komşuları İran, Gürcistan, Azerbaycan’dan etkilenmesi hikâyecilik geleneğinin bu bölgede etkili olmasını sağlamıştır. Bu çalışmada Fikret Türkmen ve Mustafa Cemiloğlu tarafından derlenmiş ve yayınlanmış olan Âşık Şevki Halıcı’dan Derlenen Halk Hikâyeleri adlı eserde yer alan toylar ele alınacaktır. Kars’ın Çıldır/ Akçale köyünde 1930 yılında doğan Âşık Şevki Halıcı Çıldırlı Âşık Şenlik’ten çok etkilenmiştir. Hikâyelerinde Kars yöresinin ve Azerbaycan Türkçesinin ağız özellikleri görülmektedir. Âşık Şevki Halıcı’nın anlattığı on beş hikâyeden ikisi dışında hikâyeler mutlu son ile bitmektedir. Birçok mücadelelerden sonra birbirine kavuşan hikâye kahramanlarının düğünü yapıldıktan sonra hikâyeci âşık neşeli bir türkü (muhammes) söyler. Buna da duvaggapma, düğün döşemesi ya da toy denir. Bu söylenen toylar da âşık kendi yazdığı şiiri ya da ustalarının şiirlerini makamla okumaktadır. Âşık Şevki Halıcı’nın hikâyelerindeki toylar Çıldırlı Âşık Şenlik, Âşık Elesger, Şair Nebi, Göyçeli Âşık Musa ve kendisinin yazdığı türküler çoğunlukla muhammes makamında söylenmiştir. 

The region of Eastern Anatolia has a significance regarding the tradition of folk tales, among its province, Kars is especially important in that sense. Due to the long term Russian occupation and sharing borders with Iran, Georgia and Azerbaijan, the tradition of folk story telling has been flourished in this province. In this work, “toy” (wedding) in the folk stories collected from Âşık Şevki Halıcı by Fikret Türkmen is to be studied. Âşık Şevki Halıcı was born in Akçale village in Çıldır county in Kars province in 1930. He was heavily influenced from Çıldırlı Âşık Şenlik. In his stories, phonetic influences from Azerbaijani Turkish can be seen. In his fifteen stories, all except two have happy endings. After many struggles, the hero and heroine achieve their goal, during their wedding the âşık who is also the storyteller sing a happy folk song (muhannes). This is called “duvaggapma” or “toy”. These songs could be authored by the âşık or belong to his previous master. In the stories of Âşık Şevki Halıcı, there are toys authored by the poet himself, Çıldırlı Âşık Şenlik, Âşık Elesger, Şair Nebi and Göyçeli Âşık Musa.