Akademik Veri Yönetim Sistemi
The Journal of Turkish Family Physician, cilt.14, sa.3, 2023 (Hakemli Dergi)
Giriş ve Amaç: Palyatif bakımda amaç, tedavisi mümkün olmayan hastaların semptom yönetimi ile birlikte hastaların ve bakım verenlerinin hayat kalitesini artırmaktır. Tedavisi mümkün olmayan hastalardaki yaygın semptom yükü artmaktadır ve dünyada birçok ülkede palyatif bakımın bir parçası olarak geleneksel ve tamamlayıcı tıp (GETAT) uygulamaları kullanılmaktadır. Bu araştırmanın amacı, bakım verenlerin geleneksel ve tamamlayıcı tıp uygulamalarına yönelik algılarını belirlemek ve palyatif bakımda GETAT uygulamalarını servis koşullarında talepleri ile buna etki eden faktörlerin araştırılmasıdır.
Yöntem: Kesitsel, tanımlayıcı tipteki bu araştırmanın evrenini aile hekimi uzmanları tarafından yürütülen palyatif bakım servisinde tedavi görmekte olan hastaların bakım verenleri oluşturmaktadır. Yüz yüze anket yöntemi ile likert tipi anket sorularına açık uçlu soru eklenerek karma yöntem kullanılmıştır.
Bulgular: Çalışmanın yapıldığı tarihlerde hastaya bakım vermekte olan 72 kişiden, 67’si dahil edildi. Bakım verenlerin yaş ortalaması 46,4 ±13,7 ve %55,2’si (n=37) kadındı. %62,7’sinin (n=42) eğitim durumu ilköğrenim düzeyindeydi. GETAT bilgi durumu sorgulandığında %56,7 ve bilgi kaynağı olarak %31,3 ile konu-komşu-eş-dost-akraba en sık iken, %16,4 ile sosyal medya ikinci sırayı aldı. Katılımcılardan GETAT uygulamalarını bilenler içinden daha önce palyatif bakım hastasına uygulayanların oranı %28,9 (n=11) olarak belirlendi. Bakım verenlerin GETAT uygulama konusundaki görüşleri hastaya zarar vermekten çekinme, hastayla ilgili bireysel faktörler ve GETAT uygulamaları hakkında eksik/yanlış bilgiler olarak bulundu. GETAT bilgisi ile cinsiyet karşılaştırıldığında ise kadınların erkeklere göre %24 daha fazla uygulama bildikleri tespit edilmiştir. Eğitim durumu düşük olan grupta GETAT bilgisinin kaynağı yüksek oranda konu-komşu-eş-dost-akraba olarak bulunmuştur (p<0.05). Bakım verdikleri hastaların tanıları ile GETAT bilme düzeyleri karşılaştırıldığında istatiksel olarak anlamlı bir sonuç bulunamamıştır.
Sonuç: Çalışmamızda sosyodemografik bilgiler ve GETAT uygulama bilinçleri literatür ile benzer bulunmuştur. 2020 yılında palyatif bakım servisinde yatmakta olan kanser hastalarında yapılan araştırmada %30 oranında GETAT kullanımı ve en sık uygulamanın fitoterapi olduğu bulunmuştur. Bizim çalışmamızda palyatif bakım servisinde sadece kanser hastaları değil tüm hasta grupları dahil edilmiş olmasına rağmen GETAT uygulanma oranı %28,9 olarak bulunmuştur. Bu orandaki düşüklüğün palyatif bakım hastalarının sağlık durumlarının ciddiyetinden kaynaklandığı olarak yorumlanabilir. Türkiye’de palyatif bakım servisinde GETAT uygulamaları konusunda bakım verenlerin çekinceleri mevcuttur. Konuyla ilgili ileri araştırmalara ihtiyaç olmakla birlikte, GETAT uygulamaları hakkında doğru bilgilerin güvenilir kaynaklardan temini, bakış açılarını değiştirebilir.