Görsel Sanatlar Eğitiminde Yaratıcı Dramanın Bir Yöntem Olarak İlişkiselliği

31. Uluslararası Eğitimde Yaratıcı Drama Kongresi, Ankara, Türkiye, 25 - 29 Ekim 2023, cilt.0, sa.0, ss.1

Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
Cilt numarası: 0
Basıldığı Şehir: Ankara
Basıldığı Ülke: Türkiye
Sayfa Sayıları: ss.1
Bursa Uludağ Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Görsel Sanatlar Eğitiminde Yaratıcı Dramanın Bir Yöntem Olarak İlişkiselliği

Yaratıcı drama, disiplinler arası yapısıyla, sanatla, sanat eğitimiyle ve yaşamla derin bir ilişki içinde olan bir alandır. Bolton, dramanın odağında, birey ile kendi dışındaki dünya arasında etkili bir ilişkiye işaret eden “ilişkilenme” durumu olduğunu söyleyerek dramanın bu ilişkisel yapısına vurgu yapar.

Sanat eğitimi alanının öğretimine yönelik bir ders olan Görsel Sanatlar Öğretimi dersi, görsel sanatlar eğitimcisi yetiştiren eğitim fakültelerinin resim-iş öğretmenliği programlarında, sanatın genel olarak eğitimdeki yerini ve tarihini, sanatın hangi yollarla öğretilebileceğine ilişkin yöntem ve teknikleri, bunların uygulanış biçimlerini, sanatın farklı boyutlarını ve bu boyutlar arasındaki ilişkileri kapsayan bir ders olarak yer almaktadır. Değişen paradigmalar ve yeni koşullar, farklı öğretim yöntem ve yaklaşımlarını takip etmeyi ve eğitim sürecine dâhil etmeyi kaçınılmaz hale getirmiştir. Bu anlamda bir öğretim yöntemi olarak yaratıcı drama, hemen hemen her alanın öğretiminde uygulanabileceği gibi, sanat eğitimi alanı ile de gerçek anlamda bütünleşik bir yapıya sahiptir. Bu temelden bakıldığında, bu çalışmada; yaratıcı dramanın eğitim sürecindeki farklı alanlarla, durumlarla ve genel olarak yaşamla olan çok boyutlu ilişkisi ve bu ilişkilerin sınıf ortamındaki yansımalarının betimlenmesi amaçlanmıştır.

Bu araştırma, uygulamaya dayalı ve merceğine aldığı ortamda değişim yaratmayı hedefleyen nitel bir yaklaşım olan eylem araştırmasıdır. Eylem araştırması, insanların günlük yaşamlarında karşılaştıkları problemlere etkili çözümler bulabilmelerine olanak sağlayan sistematik bir araştırma yaklaşımıdır. Herhangi bir toplumsal durumun / bağlamın içerdiği karmaşık ilişkileri bularak anlamlandırmayı amaçlar (Stringer, 2014).

Araştırmanın uygulama aşaması, Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Resim-iş Eğitimi Anabilim Dalı’nda gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın çalışma grubu belirlenirken amaçlı örneklem türlerinden, önce ölçüt örneklem kullanılmış, daha sonra belirlenen grubun içinden katılımcı öğrencileri belirlemek için ise süreçte farkedilen örneklem (opportunity sampling) türünden yararlanılmıştır.

Araştırmacı tarafından belirlenen bazı ölçütler yoluyla ilk olarak katılımcı grubuna karar verilmiştir. Bu ölçütler doğrultusunda, 3. sınıf dersi olan Görsel Sanatlar Öğretimi II dersinin A grubu öğrencileri araştırmanın ilk anda belirlenen katılımcıları olmuş, ancak araştırma verileri 3 erkek, 9 kız öğrenci olmak üzere toplam 12 öğrenciden elde edilmiştir. Bu öğrenciler belirlenirken, süreçte fark edilen örneklem türü kullanılmıştır. Temel veri toplama aracı olan gözlem verisini, uygulama süreci boyunca çekilen video kayıtlarının veri toplama haftalarına denk gelen kısımlarından oluşan 1 saatlik temsili cd ve bunun yazılı dökümü oluşturmaktadır. Diğeri veri toplama araçları ise, yarı-yapılandırılmış görüşmelerin ses kayıtları ve yazılı dökümleri, kişisel bilgi formları, öğrenci günlükleri, araştırmacı günlüğü, öğrencilerin sanatsal ürünleri ve ders değerlendirme formlarıdır.

Araştırma sonucunda elde edilen bulgular ışığında, Biraradalık, Çoklu Bakış, Bağlar ve İlişkisel Drama temalarına ulaşılmıştır. Bu çalışmada, özellikle İlişkisel Drama teması ele alınacaktır. Bu tema bağlamında, dramanın dersin bileşenleri ve aktörleriyle olan ilişkisi, bu ilişki içinde aşamalı yapısıyla temel drama sürecinde öne çıkan durumlar, sınıf içindeki sosyal hava, bireysel ve kültürel özelliklerin drama yoluyla sınıf ortamına aktarımı ve dramanın öğrenciler üzerinde yarattığı değişimler açıklanacaktır. İlişkisel Drama teması; Hazırlık, Canlandırma, Değerlendirme, Sosyal Ortam, Kültürel Aktarım ve Önce / Sonra alt temalarından oluşmaktadır. Dramanın ilk aşaması olan, kişiyi zihinsel, duyuşsal ve bedensel olarak, takip eden drama yaşantı ve süreçlerine hazırlayan, kişinin sosyal ve fiziksel ortama, lidere ve ele alınan konulara uyum sağlayabilmesi için farklı oyun, teknik ve etkinliklerin gerçekleştirildiği Hazırlık aşaması, bu araştırmanın İlişkisel Drama teması altında doğal olarak ortaya çıkan alt temalarından birisidir. Dramanın bir sonraki aşaması olan, ele alınacak asıl konunun biçimlenip ortaya çıktığı, doğaçlama, rol oynama ve diğer tekniklerin kullanılarak dramatik bir oluşum içerisinde irdelendiği Canlandırma aşaması yine dramanın aşamalarından biri olarak bu tema altında açıklanacaktır. Drama sürecinin son aşaması olan ve baştan sona tüm sürecin farklı tekniklerle ele alınarak değerlendirildiği, konunun detaylı olarak tartışıldığı, görüş, duygu ve düşüncelerin paylaşıldığı Değerlendirme aşaması da bu temanın alt temalarından biri olarak ortaya çıkmıştır. Drama yönteminin sınıf içerisindeki sosyal ilişkilerde yarattığı değişimlerin, yeni durumların ve öğrencilerin bireysel farklılıklarının sürece yansımalarının ele alındığı Sosyal Ortam, öğrencilerin geçmiş yaşantılarından getirdikleri öznel durumların, ait oldukları yerel kültürlerin ve cinsiyet özelliklerinin drama sürecindeki etkilerine odaklanılan Kültürel Aktarım ve son olarak araştırmanın destek veri toplama araçları olan günlükler ve görüşme verilerinden belirgin biçimde ortaya çıkan, öğrencilerin dramadan önceki ve sonraki durumlarının, yani süreçte yaşadıkları değişimlerin, farkındalıkların ve drama yoluyla gerçekleşen öğrenme yaşantılarının ele alındığı Önce / Sonra alt temaları İlişkisel Drama teması altında açıklanacak olan diğer başlıklardır.

Anahtar kelimeler:

Görsel sanatlar eğitimi, yaratıcı drama, yapılandırmacı yaklaşım, eylem araştırması