Akademik Veri Yönetim Sistemi
Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, cilt.14, sa.29, ss.384-401, 2022 (Hakemli Dergi)
Yazarı Bilinmeyen Bir Sad Kelime-i Ali Tercümesi Üzerine Bazı Dikkatler
Özet
İslamî dönem Türk edebiyatında didaktik bir üslûpla yazılan edebî türler içerisinde hadis tercümeleri önemli bir yer tutmaktadır. Mensur-manzum karışık veya sadece manzum veya sadece mensur olarak yazılan bu metinler, bazen edebî bazen de didaktik metin özelliği gösterirler. Bu makalede manzum şekilde, Sad Kelime-i Ali tercümesi türünde yazılmış olan yazma bir eser inceleme-metin çalışması ile tanıtılacaktır. Sivas Ziya Bey Yazma Eser Kütüphanesinde 16377/3 numarada kayıtlı olan, müellifi ve yazıldığı yüzyılı tespit edilemeyen bu yazma eserin içerisinde 94 Arapça vecize ve Türkçe tercümesi yer almaktadır. Eserin der-kenarlarında ise sekiz adet tercümesi yapılmayan vecize bulunmaktadır. Yazma eserde çoğunluğu Hz. Ali’ye ait olan 94 vecizenin yer aldığı ve bu vecizelerin kıt’a nazım şekliyle tercümesinin yapıldığı tespit edilmiştir. Bu sözler içerik olarak incelendiğinde daha çok nefis, tatlı dil, iyilik, cömertlik, sabır, zulmün kötülüğü, tevazu, açgözlülük, cimrilik, edep, hırs, intikam, istişare, yalan söylememe, doğruluk, vefâ, takvâ, verâ, esenlik, cehalet vb. özellikle ahlâkî değerler ile ilgili olan sözlerin olduğu görülmüştür. Eserin istinsah tarihi 1012/1604 olup dil özellikleri bakımından incelendiğinde Eski Anadolu Türkçesi dil ve imlâ özellikleriyle karşılaşılmaktadır. Metinde kelimelere gelen bildirme eklerinin ayrı yazımı ve henüz ekleşmemiş hali vb. durumlar dönemsel dil özellikleri bakımından dikkat çekmektedir. Bu çalışmada incelemiş olduğumuz Sad Kelime-i Ali eserinde geçen vecizeler ile Türk atasözleri ve halk deyişleri arasındaki benzerlikler de gösterilmiştir. Makalenin sonuna eserin transkripsiyonlu metni ilave edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Hadis, Manzum, Sad Kelime-i Ali, Sad Güftâr, Vecize.
Some Notes on the Translation of an Unknown Sad Kelime-i Ali
Abstract
Hadith translations have an important place among the literary genres written in a didactic style in Turkish literature of the Islamic period. These texts, which are written in mixed prose-verse or only in verse or only in prose, show the characteristics of sometimes literary and sometimes didactic texts. In this article, a manuscript written in the form of Sad Kelime-i Ali translation will be introduced with a review and text study. There are 94 Arabic aphorisms and translations in this manuscript, which is registered in Sivas Ziya Bey Manuscript Library at number 16377/3 and whose author and the century in which it was written could not be determined. In the margins of the work, there are eight untranslated aphorisms. Most of the manuscript, It has been determined that there are 94 aphorisms belonging to Hz. Ali and these aphorisms were translated in verse form. When these aphorisms are examined in terms of content, they are mostly selfish, sweet language, goodness, generosity, patience, evil of cruelty, modesty, greed, stinginess, decency, ambition, revenge, consultation, not lying, truthfulness, loyalty, taqwa, vera, well-being, ignorance, etc. It was observed that especially the words related to moral values were chosen. The copy date of the work is 1012/1604 and when it is examined in terms of language features, Old Anatolian Turkish language features are encountered. The separate writing of some suffixes that come to the words in the text, the use of vowels in the display of suffixes, etc. situations stand out. The similarities between the aphorisms and Turkish proverbs and folk sayings in the work of Sad Kelime-i Ali that we have examined have been determined.
Keywords: Hadith, Verse, Sad Kelime-i Ali, Sad Guftar, Aphorism.