Bâbürnâme Özelinde Çokluk ve İsim Çekim Eklerinin Cümle Kurulumunda Rolü


Creative Commons License

Akgül S.

Dil Araştırmaları, cilt.17, sa.32, ss.151-173, 2023 (Hakemli Dergi)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 17 Sayı: 32
  • Basım Tarihi: 2023
  • Doi Numarası: 10.54316/dilarastirmalari.1182036
  • Dergi Adı: Dil Araştırmaları
  • Derginin Tarandığı İndeksler: MLA - Modern Language Association Database, TR DİZİN (ULAKBİM), Sobiad Atıf Dizini
  • Sayfa Sayıları: ss.151-173
  • Bursa Uludağ Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Bâbür’ün kendi kaleminden yaşadıkları, gördükleri, keşfettikleri, kazandıkları ve kaybettikleri, kısacası hayatını ve onu heyecanlandıran, duygulandıran her ayrıntıyı anlattığı Bâbürnâme, Türk edebiyatının ilk hatıratıdır. Eser, Doğu Türkçesi ile kaleme alınmıştır. Hacimli bir eser olan Bâbürnâme birçok saha için olduğu gibi dil çalışmaları için de verimli bir kaynaktır.

Cümle kurulumunda önemli role sahip çekim eklerinden isim çekim ekleri, taraflardan en az bir tanesinin isim olduğu birliktelikler kurar. Kurulan bu birlikteliğin fonksiyonu, cümlenin bağlamına göre şekillenir. Binlerce yıldır varlığını koruyan eklerin yeni vazifeler kazanarak canlılıklarını devam ettirmeleri de cümle birliği içerisinde aldıkları çeşitli görevler ile mümkündür. Bu çalışmada Bâbürnâme özelinde çokluk ve isim çekim ekleri ile kurulan birlikler ve bu birliklerin cümle kurulumundaki rolü incelenecektir.

Baburname, -was written by Babur- in which he reminisces about his sightseeing, discoveries, life experiences and the things that excites and affects him, is the first memoir book of Turkish Literature. It is structured in Eastern Turkish Language. As it is a bulky book, it provides lots of reference points for literature studies as provided for many other study areas.

Noun inflections which have crucial role on sentence structuring make collocations whose at least one side is a noun. The function of this collocation is determined regarding with the context of the sentence. The continuity of inflections’ lives with new roles -have been existing thousands of years – is possible with their role that they take in the sentence. In this study, the collocations that are structured by using noun inflections and using plural suffixes and the role of those collocations’ in structuring sentences is held in specific to Baburname.