Kolektif Travma, Kolektif Bellek ve Sosyal Temsiller

Kuşdil M. E., Çavuşoğlu M.

Varlık Dergisi, sa.1387, ss.14-18, 2023 (Hakemsiz Dergi)

  • Yayın Türü: Makale / Kısa Makale
  • Basım Tarihi: 2023
  • Dergi Adı: Varlık Dergisi
  • Sayfa Sayıları: ss.14-18
  • Bursa Uludağ Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Bu yazıya psikoloji disiplinin toplumları derinden etkileyen travmatik olayların sonuçlarıyla başa çıkmadaki yetersizliklerinin alanda hakim olan bireyci, indirgemeci anlayışla bağlantılı olduğu tespitiyle başlandı. Ardından, Hirschberger (2018)’in kolektif travmaların ancak ‘kurbanlar ve failler’in travmatik olay sonrasındaki anlam arayışlarını yönlendiren farklı sosyal psikolojik dinamikler üzerinden anlaşılabileceği yönündeki görüşü tanıtıldı. 6 Şubat 2023 depremleri bir kolektif travma örneği olarak ele alınarak yukardaki kategoriler ‘mağdurlar ve sorumlular’ olarak yeniden adlandırıldı. Psikoloji araştırmacılarının son yüzyılda belleğin kolektif doğasına ilişkin savları nasıl ‘toplu biçimde unuttukları’nın hatırlatılmasının ardından ana akım bilişsel psikoloji ile Sosyal temsiller yaklaşımı arasındaki olası bağlantılara değinildi. ‘Mağdurlar ve sorumlular’ kategorilerin söz konusu kolektif travmaya yönelik temsilin alacağı şekil üzerindeki olası rekabetlerini kavramak için, toplumsal hiyerarşileri yeniden üretmede etkili olan ‘ideolojik asimetri’ kavramı kullanıldı. Kolektif bellekteki temsil(ler)in ne olacağına dair bu rekabette grupların kendilerine özgü toplumsallaşma süreçlerinin ve etkileşimlerinin temsilin içeriğine ilişkin uzlaşmada belirleyici bir önem taşıdığı vurgulandı. Yazı, kolektif belleğimizde uzun yıllar yer alacağı açık olan bu temsilin yine kolektif biçimde inşasının kolektif travmamızın etkilerinin hafifletilmesinde büyük fayda sağlayacağı umuduyla sonuca bağlandı.