Bu bildiride Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Abdullah Efendi’nin Rüyaları’ndaki “Geçmiş Zaman Elbiseleri” ve “Bir Yol” adlı hikâyeleri ile Bulgar yazar Georgi Gospodinov’un Zaman Sığınağı adlı romanındaki “geçmiş zaman” imgesi üzerinden bir değerlendirme yapılacaktır. Eserlerin seçilme sebeplerinden birincisi basım yılları arasındaki zaman farkının (1937/39, 2020) seksen yılı biraz aşkın olmasıdır. Bu da post-truth çağının edebi eserdeki “geçmiş zaman” ve “hakikat” imgelerinin izdüşümlerine yol göstericisi olacaktır. Bir diğer sebep ise eserdeki anlatıcıların bakış açılarıdır; Tanpınar’ın eserlerinde birey merkezli, diğerinde ise toplum merkezlidir.

Tanpınar’ın incelenen eserlerinde anlatıcı, “geçmiş zaman” imgesini kullanırken rüya, hayal, geçmiş ve hakikat kavramlarını birbirine girer. Anlatıcı “hakikat”ine ulaşmak için onu rahatsız eden mekânlarda ya yolculuk yapar ya da korkunç/ olağanüstü olaylar yaşar. Bachelard gibi “poetik bir hayal” yaratır. Gospodinov’un eserinde, demans/ alzheimer ile mücadele eden Avrupalı devletler, hastalar için “geçmiş zaman klinikleri” açar. Bu klinikler neticesinde gelişen olaylar doğrultusunda Avrupa, “geçmiş referandumu”na gider. Avrupalılar, “şimdi”nin ve “gelecek”in yok edilmesi düşüncesinden dolayı, geçmişe sığınıp hatırladıkları “hakikati” kitsch gibi bir geçmişte yaşamaya çalışırlar.

Çalışmada, Tanpınar ve Gospodinov’un eserleri ile ilgili genel bilgi verildikten sonra eserlerdeki geçmiş zaman imgelerinin hangi sözcükleri üzerinden verildiği gösterilir. İki eserin üzerinden 20. ve 21. yüzyıl yazarlarının “geçmiş zaman” ve “hakikat” imgeleri karşılaştırılarak değerlendirilir.