Akademik Veri Yönetim Sistemi
8. ULUSLARARASI TARIM, ÇEVRE VE SAĞLIK KONGRESİ, Aydın, Türkiye, 22 - 24 Mayıs 2025, ss.199, (Özet Bildiri)
ÖZET:
Amaç: Bu çalışmada, Avrupa Birliği PRIMA SWITCHtoHEALTHY projesi kapsamında Türkiye Bursa’da yaşayan bireylerin Akdeniz diyeti uyumunu artırmaya yönelik aile bazlı müdahale çalışmalarının beslenme alışkanlıkları üzerindeki etkisinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Yöntem: Araştırma, 12 yaşından küçük ve 12 yaşından büyük, 3-17 yaş aralığında en az iki çocuğa sahip 84 gönüllü aile ile yürütülmüştür. Gönüllü ailelere üç ay boyunca belirli aralıklarla ziyaretler yapılarak Akdeniz diyetine özgü eğitim ve farkındalık arttırıcı intervensiyon çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Bu amaçla Akdeniz diyetine uygun yiyecek ve içecek (smoothie, salata, dondurma vb.) tarifleri geliştirilmiş; Akdeniz diyeti bilgi yarışması ve Akdeniz diyetine uygun menü hazırlama etkinlikleri yapılmıştır. Müdahale başlangıcı ve sonrası olmak üzere tüm bireylerden 4 günlük (3 gün hafta içi, 1 gün hafta sonu) besin tüketim kayıtları toplanmıştır. Karşılaştırmalar, Excel formatında dinamik tablolar kullanılarak istatistiksel olarak analiz edilmiştir. Bulgular: Aile bireylerinin müdahale başlangıcındaki 4 günlük besin tüketim kaydı incelendiğinde; toplam besin tüketiminin %26.6’sını tahıllar, %11.8’ini tatlı ve atıştırmalıklar, %11.6’sını meyveler, %11.3’ünü süt ürünleri, %8.1’ini et ve işlenmiş et ürünleri, %4.2’sini yumurta, %2.4’ünü sıvı yağlar, %1.2’sini baklagiller, %1.1’ini hazır soslar, %1’ini balık, %0.3’ünü kuruyemiş ve tohumlar oluştuğu gözlenmiştir. Müdahale sonrasında ise toplam besin tüketiminin %20.8’ini tahıllar, %17.8’ini sebzeler, %15.8’ini meyveler, %14.8’ini süt ürünleri, %11.2’sini et ve işlenmiş et ürünleri, %5.4’ünü balık, %4.7’sini yumurta, %2.8’ini baklagiller, %2.3’ünü tatlı ve atıştırmalıklar, %1.9’unu sıvı yağlar, %1.8’ini kuruyemiş ve tohumlar, %0.8’ini hazır sosların oluşturduğu tespit edilmiştir. Aile bireylerinin müdahale başlangıcı ve sonrası 4 günlük besin tüketim kayıtları karşılaştırıldığında; et ve et ürünleri %18.3, balık %311.1, süt ürünleri %3.6, baklagil %85.7, kuruyemiş ve tohumlar %450 ve meyve tüketiminin %7.6 arttığı; işlenmiş et %27, yumurta %12.4, tahıl %38, sıvı yağ %38, tereyağı ve margarin %39.9, sebze %31, tatlı ve atıştırmalık %84.9 ve hazır sos tüketiminin %44.8 azaldığı tespit edilmiştir. Sonuç: Besin tüketim verilerine göre etkileşimli ve eğitici etkinliklerin, bireylerin beslenme davranışlarını olumlu etkilediği görülmüştür. Etkinlikler 12 haftalık kısa bir sürede uygulanmasına rağmen, Akdeniz diyeti farkındalığını arttırarak bireyleri günlük yaşamda sağlıklı besin tüketimine teşvik etmiştir. Aile bireylerinin sağlıklı yağlar, lif, vitamin ve mineraller yönünden zengin besin gruplarına yöneldiği; doymuş yağ ve katkı maddeleri içeren gıdalardan uzaklaştığı gözlenmiştir. Bu bulgular, uygulamalı ve katılımcı odaklı beslenme eğitimlerinin, sağlıklı beslenme alışkanlıklarının benimsenmesinde etkili ve sürdürülebilir bir yöntem olduğunu ortaya koymaktadır.
Anahtar Kelimeler: Akdeniz diyeti, aile, beslenme, eğitici faaliyetler