Bu çalışmada, 2015-2016 yetiştirme sezonunda Bursa koşullarında 14 ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşidi ve bu çeşitlerin kendi arasında melezlenmesi sonucu elde edilen 28 adet hibritin heterotik ve heterobelthiyotik performansları bazı önemli verim bileşenleri açısından değerlendirilmiştir. Karakterler açısından deneysel materyalde geniş genetik varyasyon gözlenmiştir. Bitki boyu için maksimum heterosis ve heterobeltiosis oranları sırasıyla, İzmir85xGolia-99 (%38-%26) ve İzmir85xAldane (%25.46- %18.82) kombinasyonlarında, başak uzunluğu özelliğinde Köksal2000xAldane (%85.13-%67.9) ve AldanexBereket (%80.5-%84.5) kombinasyonlarında, başakçık sayısı özelliği için İzmir85xAldane (%33.9-%27.4), İzmir85xGolia-99 (%29.5- %27.4), başakta tane sayısı özelliği için Köksal2000xCeyhan99 (%97-%73) ve BereketxFlamura85 (%89.6-%73.8) kombinasyonlarında, başakta tane ağırlığı için Kırkpınar-79xTahirova2000 (%33.94-%20.8) kombinasyonunda, 1000 tane ağırlığı özelliği için ise BereketxAtilla-12 (%44.2-%20.8) ve Ceyhan99xTahirova-2000 (%37-%27) kombinasyonları bulunmuştur. İzmir85, Aldane, Golia-99, Bereket çeşitlerinin melezleme programlarında ebeveyn olarak yer almasının bazı özelliklerin iyileştirilmesi için kullanılabileceği ekmeklik buğdayda verimin artırılması ve çeşit ıslah çalışmaları için önerilebileceği sonucuna varılmıştır.
In this study, the heterotic and heterobelthiotic performances of 28 hybrids, obtained by crossing of 14 bread wheat (Triticum aestivum L.) varieties during the 2015-2016 growing season under Bursa conditions, were evaluated for some important yield components. A wide genetic variation was observed in the experimental material in terms of the characters. The maximum heterosis and heterobelthiosis rates for plant height were found in the İzmir85xGolia-99 (%38-%26) and İzmir85xAldane (%25.46-%18.82) combinations, respectively. For spike length, the Köksal2000xAldane (%85.13-%67.9) and AldanexBereket (%80.5-%84.5) combinations showed the highest values. For the spikelet number trait, İzmir85xAldane (%33.9-%27.4) and İzmir85xGolia-99 (%29.5-%27.4) were prominent. In terms of grain number per spike, Köksal2000xCeyhan99 (%97-%73) and BereketxFlamura85 (%89.6-%73.8) combinations showed the highest values. For spike grain weight, Kırkpınar-79xTahirova2000 (%33.94-%20.8) combination stood out. Regarding 1000-grain weight, the BereketxAtilla-12 (%44.2-%20.8) and Ceyhan99xTahirova-2000 (%37-%27) combinations had the highest values. It was concluded that the varieties İzmir85, Aldane, Golia-99, and Bereket could be used as parents in hybridization programs to improve certain traits and could be recommended for increasing yield in bread wheat and for use in variety breeding studies.
