Manyetik Algılayıcılar

Derebaşı N.

Cinius Yayınevi, İstanbul, 2022

  • Yayın Türü: Kitap / Araştırma Kitabı
  • Basım Tarihi: 2022
  • Yayınevi: Cinius Yayınevi
  • Basıldığı Şehir: İstanbul
  • Bursa Uludağ Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

ÖNSÖZ

 

            Manyetik algılayıcılar konusu bazı üniversitelerde özellikle Elektrik Elektronik Mühendisliği ve Fizik Bölümlerinde lisans eğitiminde seçmeli ders olarak okutulmaktadır. Ayrıca tüm üniversitelerdeki lisansüstü eğitimde ilgili alanda verilen derslerde konular tamamen veya kısmen ilgilidir. Bunun yanında özellikle metal kullanan tüm endüstri dallarında çalışan teknik elemanları yakından ilgilendirmektedir. Birçok fiziksel, kimyasal ve madde diğer özellikleri özelliklerine göre çalışan algılayıcılar olduğu halde, uzmanlık alanım olduğundan ve kullanılan algılayıcıların önemli bir bölümünü oluşturduğundan manyetik algılayıcılar konusunda yazmayı tercih ettim.

            Manyetik algılayıcılar, tüm endüstri alanlarında veri toplamada, otomasyonda, uzaktan denetlenen otonom taşıtlarda, manyetik kartlarda, haberleşme ve iletişim sistemlerinde, tahribatsız inceleme uygulamalarında, havacılık ve uzay alanında, laboratuvar araştırmalarında, otomotiv sanayinde, yön bulma sistemlerinde, biyomedikal uygulamalarda, savunma sanayinde, mayın gibi askeri mühimmat aramada, hedef izleme, işaretlemede ve etiketlemede, maden araştırmalarında, jeolojik yapı taramalarında vazgeçilemez bir algılayıcı olarak kullanılmaktadır.

            Bu alanda manyetik algılayıcıların çalışma ilkesini, özelliklerini, kullanım yerlerini ayrıntılı olarak anlatan Türkçe kitap bulunmamaktadır. Bu sebepten bakım mühendisleri en küçük tamir edilebilecek hatalarda dahi algılayıcının çalışma ilkesi hakkında yeterli bilgiye ulaşamadığı için tümüyle algılayıcıyı değiştirmekte, ekonomik ve zaman kayıplarına uğramaktadır. Tasarım mühendisleri ise tasarladığı sistemlerde kullanabileceği algılayıcı çeşidi hakkında daha doğru ve kolay karar verebilecektir. Bu sebeplerden manyetik algılayıcılar kitabı, lisans ve lisansüstü öğrencilerinin, konu ile ilgili araştırma yapan araştırmacıların, ilgili endüstrilerde çalışan teknik elemanların ve mühendislerin, konuya ilgi duyan okuyucuların yararlanabileceği ve destek alacağı kaynak bir kitap olarak hazırlanmıştır.

            Manyetik algılayıcılar kitabını yaklaşık dört yıla yakın bir süre içinde hazırlamış bulunuyorum. Kitabın yazılmasında 100’e yakın kaynaktan yararlandım. Bu kaynaklar arasında ilgili konuda tüm dünyadaki araştırmacıların ve öğrencilerin en yaygın kullandığı kitaplar da bulunmaktadır. Bu kitapların bazılarının yazarları ile birlikte yapmış olduğumuz araştırmalardan ve konu ile yapmış olduğum doktora tezimden, doktora sonrası araştırmalarımdan ve yetiştirmiş olduğum yüksek lisans ve doktora öğrencilerimin çalışmalarından ve 30 yılı aşkın Fizik Bölümü’nde verdiğim “Algılayıcılar” dersinin projelerinden de kitabın hazırlanmasında yararlandım.

            Kitapta tüm anlatımda, eşitliklerde, şekillerde ve problemlerde herhangi bir karışıklığa yol açmamak için mümkün olduğunca standart birim sistemi (MKS) kullanılmıştır. Bu sayede kuramsal çalışan araştırmacılar ile deney ve uygulama yapan araştırmacıların çalışmaları ve konuyu anlamaları daha uyumlu olacaktır.

            Kitabın yazımında Türkçe karşılığı olan yabancı kelimelerin karşılıklarının kullanılmasına özen gösterilmiştir. Karşılığı tam olarak bulunmayan yabancı kelimeler ve tanımlar için ise konuya uygun net anlaşılır Türkçe kelimeler yer almıştır.

            Kitap toplam olarak 7 bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde manyetizma ile temel bilgiler, ikinci bölümde algılayıcılar için kullanılan temel elektronik bilgileri yer almıştır. Üçüncü bölüm ise algılayıcıların çeşitlerini ve özelliklerini açıklamaktadır.

            Dördüncü bölümde maddenin özelliklerinin manyetik alan etkisi ile değişiminden yararlanılarak yapılan manyetik algılayıcılar ve özellikleri fiziksel çalışma ilkelerine bağlı olarak açıklanmıştır. Beşinci bölümde gelişen manyetik maddelere bağlı olarak, manyetik elastik özelliklerinden yararlanarak yapılan manyetik algılayıcılar ve bu alandaki yüksek teknoloji ile geliştirilmiş manyetik maddeler anlatılmıştır.

            Altıncı bölümde manyetik devreler ve çok yaygın olarak kullanılan indüktif algılayıcılar açıklanmıştır. Metal sanayinde kullanılan ve tahribatsız inceleme yöntemlerinin vazgeçilmezi olan girdap akımı yöntemi de bu bölümde anlatılmıştır. Son bölüm olan yedinci bölümde ise manyetik algılayıcıların uygulamaları ve gelecekte manyetik algılayıcılarda beklenen gelişmeler açıklanmıştır.

            Günümüzde başlayan ve hızla gelişen otonom sistemler ve yapay zeka uygulamalarının temeli veri bankası oluşturma, çevre tanıma ve ortam özelliklerini algılama sistemlerinde algılayıcılar çok önemli bir konumdadır. Manyetik algılayıcılar ise bunların en önemli bölümünü oluşturmaktadır. Çünkü doğal olarak her yerde, akım geçen her sistemde manyetik alanın varlığı manyetik algılayıcıların diğer algılayıcılara göre önemini ortaya koymaktadır. Diğer algılayıcılar ile karşılaştırıldığında manyetik algılayıcıların daha üstün özellikleri vardır, bunun yanında çoğu daha ekonomiktir. Otomotiv sanayinde kullanılan algılayıcıların neredeyse tamamı manyetik algılayıcılardır.

            Gösterilen titizliğe rağmen kitabımın hazırlanmasında gözden kaçan eksiklik veya hataların giderilmesi konusunda okuyucuların öneri, istek ve dilekleri kitabımın gelişimi yönünden beni fazlasıyla memnun edecektir. Yaklaşık dört yıl gibi uzun bir süre içinde otuzbeş yılı aşan mesleki deneyimimi kapsayan ve yaygın kullanılan çok sayıda yabancı kitap ve içerikteki konularla ilgili araştırmalardan, tezlerden ve projelerden yararlanarak hazırladığım bu kitabın, konu ile ilgili tüm öğrencilere, araştırmacılara, mühendislere, meslektaşlarıma ve bu konuda bilgi sahibi olmak isteyen herkese faydalı ve yararlı bir kaynak kitap olmasını temenni ediyorum.

 

Prof. Dr. Dr. Naim Derebaşı

Bursa Uludağ Üniversitesi                 

Fizik Bölümü                         

Nisan 2022