Akademik Veri Yönetim Sistemi
Karaelmas Fen ve Mühendislik Dergisi, cilt.15, sa.2, 2025 (Hakemli Dergi)
Sakarya Nehri Havzası, yüzölçümü ve drenaj alanı ile birlikte havza sınırları içerisinde yerleşik nüfus büyüklüğü, tarım, hayvancılık,
madencilik, sanayi, turizm faaliyetleri ile büyük bir habitat olarak nitelendirilebilir. Yağış ve yüzeysel akış rejimindeki değişimler, su
potansiyeli, taşkın riski ve yüksek debi ile taşınan katı madde potansiyeli yönünden havza genelinde ve kıyı şeridinde risk faktörüdür.
Bu nedenle mevcut çalışmada, Sakarya Nehir Havzası’ndaki tarihsel süreçte, uzun dönemli yağış ve yüzeysel akış ortalamaları ve
eğilimleri araştırılmıştır. Mevcut çalışmalarda havzada konuşlandırılmış meteorolojik ve hidrolojik istasyon ölçümleri sıklıkla
kullanılmaktadır. Bu çalışmada, Sakarya Havzası’nın mekânsal ve zamansal ölçekte süreklilik arz eden bir yağış ve yüzeysel akış rejimi
değişimini göstermek amacıyla, havzanın tamamını alansal olarak kapsayan eğilimler değerlendirilmiştir. Mekânsal ve zamansal olarak
sürekli veri sunan ve küresel olarak tercih edilen Avrupa Orta Vadeli Hava Tahmin Merkezi (ECMWF) ERA5 yeniden analiz verileri
kullanılmıştır. 1984-2023 tarihsel periyodunda, ERA5 saatlik yağış ve yüzeysel akış birikim verileri işlenerek, toplamda 40 yıllık dönem
için mevsimlik toplam ve yıllık toplam yağış ve yüzeysel akış değerleri elde edilmiştir. Açık kaynaklı coğrafi bilgi sistemi programı olan
QGIS yardımıyla akarsu havzası sınırları elde edilmiş ve iklim ortalamaları ile eğilimleri bu havza sınırı içerisinde analiz edilmiştir.
Havzada en yüksek yıllık toplam değerlerin gözlendiği İnegöl, Bilecik, Sakarya civarlarında 800-1000 mm arasında yağış yüksekliği
ortalamaları, 120-180 mm arasında yüzeysel akış yüksekliği ortalamaları bulunmuştur. Mevsimlik ve yıllık toplam yağışlarda 3 mm/yıl
eğime varan belirgin artış eğilimleri, yüzeysel akışta ise -1 mm/yıl eğime kadar belirgin azalış eğilimleri hesaplanmıştır.