BIST BANKA’da işlem gören bankaların COVİD-19 Pandemi dönemindeki finansal performanslarının farklı kriter ağırlıklandırma yöntemleri ile analizi


GÖKDEMİR T., EMEL G. G.

Business and Management Studies: An International Journal, cilt.11, sa.3, ss.1163-1190, 2023 (Hakemli Dergi) identifier

Özet

Çalışmanın amacı, COVİD-19 Pandemi dönemi için Borsa İstanbul (BIST)`da faaliyet gösteren bankaların finansal performanslarını incelemek ve pandemi dönemi öncesi ile karşılaştırmaktır. Çalışmada; bankaların finansal performanslarını ölçmede kullanılan kriterlerin ağırlık değerlerini belirleme ve bankaları performanslarına göre sıralama için birden fazla Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yönteminden yararlanılmıştır. Kriterlerin ağırlıklarını elde etmek için CRITIC ve DEMATEL, alternatiflerin sıralarını elde etmek için ise Amerikan Ekolüne ait VIKOR, TOPSIS ve Avrupa Ekolüne ait PROMETHEE II yöntemleri tercih edilmiştir. Ayrıca, bütünleşik sıra elde etmek amacı ile BORDA Sayım yöntemi, sıralamaların benzerliğini analiz etmek için ise Sperman Sıra Korelasyon Katsayısı tercih edilmiştir. Çalışma sonucunda, pandemi döneminde performansı en yüksek olan bankaların kalkınma bankaları, en düşük olanların ise kamu mevduat bankaları olduğu belirlenmiştir. CRITIC yöntemi ile (2019-20-21) en önemli kriterin Likit Aktifler/Toplam Aktifler (%13 ağırlıklı), DEMATEL yöntemi ile ise en önemli kriterin Ortalama Öz kaynak Kârlılığı (%12,2 ağırlıklı) kriteri olduğu tespit edilmiştir. Sperman Korelasyon katsayıları incelendiğinde; en iyi sıralamaları veren yöntemin PROMETHEE II, en kötü sıralamaları veren yöntemin ise VIKOR yöntemi olduğu görülmüştür. Literatür incelemesinde bankaların finansal performansının COVİD-19 Pandemi dönemindeki analizinin ve bunun için farklı ÇKKV kriter ağırlıklandırma yöntemlerini temel alan sıralama yöntemlerinin performansının karşılaştırıldığı bir çalışmaya rastlanılmamıştır. Ayrıca yerli literatür çalışmalarında ÇKKV yöntemlerinin Ekol başlığı altına alındığı bir çalışmaya rastlanmamıştır. Bu yönü ile çalışma özgün olup literatüre katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Ayrıca, önerilen yöntemin faydalı bilgiler sunduğu ve birçok işletmeye uygulanabilir olduğu ve paydaşlar için karmaşık kriter problemlerinin üstesinden gelmede yardımcı olacağı düşünülmektedir.
The study aims to examine the effects on the financial performance of banks operating in Borsa Istanbul (BIST) during the COVID-19 Pandemic and to compare the financial performances of banks in this period. In the study, MCDM methods were used to determine the weight values of the criteria and rank the banks' performances at the stage of measuring the finan cial performance of the banks. CRITIC and DEMATEL for weighting the criteria, for ranking the alternatives; The methods of VIKOR, TOPSIS belonging to the American School and PROMETHEE II belonging to the European School were preferred. In addition, the BORDA Count method was used to obtain an integrated rank, and the Spearman Rank Correlation Coefficient was used to analyze the similarity of the rankings. At the end of the study, the banks with the best performance during the pandemic period were development banks, and the worst banks were public banks. It has been determined that the most important weight in the CRITIC method is Liquid Assets/Total Assets (13%), and the most important weight in the DEMATEL method belongs to the Average Return on Equity (12.2%) criterion. It was seen that the method that gave the best rankings was PROMETHEE II, and the method that gave the worst rankings was the VIKOR method. With this aspect, the study is original and is thought to contribute to the literature. In addition, no study is taken from the Ekol title of MCDM methods in the domestic literature systems. It has also been found that the proposed method provides useful information , applies to many businesses, and will help stakeholders overcome complex criteria problems.