Akademik Veri Yönetim Sistemi
II.Uluslararası Şehir Çevre Sağlık Kongresi, Nevşehir, Türkiye, 16 - 20 Nisan 2018, cilt.1, ss.944-951
Kültürel miras alanları sahip oldukları sosyo-kültürel ve sosyo-ekonomik değerlerle, kentsel kimliğin ve belleğin sürdürülmesi
açısından büyük önem taşımaktadır. Osmanlı İmparatorluğu’nun ilk başkenti olan Bursa’da yer alan Hanlar
Bölgesi de, Osmanlı şehrinin kalkınma merkezi olarak, değişen ve gelişen ticaret hayatıyla birlikte tarihi kentsel
kimliğini koruyarak günümüze kadar ulaşmış ve 2014 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesine girmiş bir kültürel
miras alanıdır. Bu alanın yönetimi için katılımcı bir yöntemle hazırlanan Bursa ve Cumalıkızık Alan Yönetim Planı
Hanlar Bölgesi’ne yönelik pek çok sorun ve beklentiyi gündeme getirmiş ve bunların çözümlerine yönelik eylem planları
önermiştir. Yönetim Planında sosyal-ekonomik- çevresel yaşam kalitesi teması altında dile getirilen en önemli
sorunlardan biri kentsel yayılmaya bağlı olarak kentin çevresinde gelişen alışveriş merkezlerinin Hanlar Bölgesine
olan talebi azaltması, AVM kullanıcılarının çarşıya çekilememesi ve bölgedeki kullanıcı profilinin tektipleşmesidir. Bu
sorunlar karşısında kültürel miras kullanıcı profilinin saptanması ve çeşitlendirilmesi için araştırma ve anket çalışmalarının
yapılması, kurumsal işbirliği ve halkın aktif katılımının sağlanmasıyla kültürel değerler ve sosyo-ekonomik
durum arasındaki dengenin kurulması için çalışmaların yapılması hedeflenmiştir.
Bu kapsamda farklı ülkelerdeki kültürel miras alanları incelendiğinde, bu alanların korunmasında, geliştirilmesinde,
canlandırılmasında ve geleceğe aktarılmasında katılımcı kentsel tasarım çalışmalarının önemli bir rol oynadığı görülmektedir.
Bu araştırmada da, Bursa Hanlar Bölgesi’ne farklı kullanıcı gruplarını çekebilmek için kentsel tasarım
sorunlarını kullanıcıların gözünden tespit etmek ve bunlara yönelik çözüm önerileri geliştirmek amaçlanmıştır. Araştırma,
Uludağ Üniversitesi’nde 2012-2015 yılları arasında yürütülen “Bursa kent merkezine yönelik bir kentsel tasarım
rehberi modeli” isimli bilimsel araştırma projesi kapsamında gerçekleştirilmiştir.
Araştırmada, Bursa ve Cumalıkızık Alan Yönetim Planı hedefleri doğrultusunda kentlilerin bölgeye yönelik algılarını,
memnuniyetlerini ve beklentilerini ölçmek için 370 adet AVM kullanıcısıyla anket ve 22 yerel esnafla derinlemesine
görüşme yapılmıştır. 2015 yılında gerçekleştirilen çalışmada Etik Kurul ve ilgili AVM’lerin onayı alınmıştır. Veriler bilgisayar
ortamında SPSS programı kullanılarak değerlendirilmiş, Ki Kare Testi ve Korelasyon analiziyle değişkenler
arasındaki ilişkiler ortaya koyulmaya çalışılmıştır.
Kullanıcılarla yapılan anketlere göre Hanlar Bölgesi’nde kentsel tasarım açısından en fazla öne çıkan sorun ve beklentilerin
erişilebilirlik-geçirgenlik ilişkisi, ölçek-karakter ilişkisi, karma işlev dengesi, kamusal-özel mekan dengesi ve
kalitesi ve yoğunluk-kullanım ilişkisi başlıklarında, esnafla yapılan görüşmelere göre ise, yönetişim ve katılım, karma
işlev dengesi, ölçek-karakter ilişkisi, erişilebilirlik-geçirgenlik ilişkisi, sürdürülebilir yapılar ve çevreler başlıklarında
odaklandığı saptanmıştır.
Bu çalışmada, kültürel miras alanlarının sürdürülebilirliğinin sağlanmasında katılımcı kentsel tasarımın rolü ortaya
koyulmuş, kentsel tasarım sürecine kentlilerin nasıl dahil edileceği konusunda yerel yönetimler için bir yöntem sunulmuş
ve kentsel tasarım sorunlarının çözümüne kentlilerin nasıl katkı koyabileceği tartışılmıştır