Ankara Bursa ve Yalova illerinde Solanaceae familyası bitkilerinde bulunan akar türlerinin belirlenmesi ve önemli akar türlerinin popülasyon yoğunlukları ile doğal düşmanlarının saptanması üzerine incelemeler

TÜBİTAK Projesi, 2008 - 2011

Proje Türü: TÜBİTAK Projesi
Başlama Tarihi: Kasım 2008
Bitiş Tarihi: Kasım 2011

Proje Özeti

Bu proje Solanaceae‟ye ait 3 sebze [domates (Solanum lycopersicum L.), patlıcan (S. melongena L.) ve biber (Capsicum annum L.)] ile üç yabancı ot [Ģeytan elması (Datura stramonium L.) ve köpek üzümünde (S. nigrum L. ve S. dulcamara L.)] akar çeĢitliliği ve yoğunluğunu saptamak ve bunun yanında akarların popülasyon dalgalanması ve bitki zararlısı - avcı akarlar arasındaki iliĢkiler incelemek amacıyla Ankara, Bursa ve Yalova illerinde yapılmıĢtır. Ayrıca, Bursa‟da patates ve Yalova‟da ise petunya‟da da benzer çalıĢmalar yürütülmüĢtür. Toplamda 19 farklı familyaya ait 71 adet bitki zararlısı, avcı ve nötür akar türü bulunmuĢtur. Familyalar arasında 16 türle en zengin tür çeĢitliliği Phytoseiidae‟da bulunmasına rağmen, bitki türlerinde görülen en bol akar familyası Tetranychidae olmuĢtur. Bitki zararlısı türlerden Tetranychus urticae Koch (Tetranychidae) ve Aculops lycopersici (Mass.) (Eriophyidae); avcı türlerden Pronematus ubiquitus (McG.) (Tydeidae), Neoseiulus californicus (McG.) ve Typhlodromus (Anthoseius) recki Wain. (Phytoseiidae); nötür türlerden ise Tydeus kochi Oud. en baskın türler olarak saptanmıĢtır. Ġki yıllık verilere göre, Ankara ile diğer iki il arasında akar türleri açısından düĢük bir benzerlik bulunmasına rağmen, Yalova ve Bursa‟da türler benzer olmuĢtur. Akar çeĢitliliği açısından tüm iller için kültür bitkileri (domates, biber ve patlıcan) ile yabancıotlar arasında yüksek benzerlikler bulunmuĢtur. En fazla tür çeĢitliliği domates ve köpek üzümünde bulunmasına karĢın, bu türlerinin çoğunu Bursa‟da avcı akarlar, Ankara‟da bitki zararlısı akarlar oluĢturmuĢtur. Bursa ve Yalova illerinde domateste, biberde, patlıcanda ve yabancıotlarda T. urticae popülasyonları mayıs ayında çıkıĢ yapmaya baĢlamıĢ, haziran ortası, temmuz sonu ve eylül ortasında üç tepe noktası meydana getirmiĢtir. Ankara‟da bu zararlı Bursa‟dan geç olarak temmuz ayı sonunda çıkıĢ yapmıĢ ve ağustos ortası, eylül baĢı ve ekim ortasında üç tepe noktası oluĢturmuĢtur. Petunyada ve patateste akar çıkıĢları bitkilerin ekim zamanına bağlı olarak sırasıyla nisan baĢı ve mayıs baĢında meydana gelmiĢtir. Sorenson‟un katsayısına göre Bursa ilinde temmuz baĢından eylül sonuna kadar T. urticae ve phytoseiidler (T. (A.) recki ve Neoseiulus spp., N. californicus ve N. barkeri Hughes) arasındaki av-avcı iliĢkileri önemli bulunmuĢtur. Buna karĢın Ankara‟daki eylül baĢı ve ekim ortasındaki T. urticae veya Eotetranychus uncatus Garman (Tetranychidae) ile P. ubiquitus arasındaki iliĢkiler yüksek bulunmuĢtur. Akar avcısı böcekler arasında ise Stethorus gilvifrons Muls. (Col.: Coccinellidae) en yoğun avcı tür olarak saptanmıĢtır. Aculus solani Boczek&Davis (Eriophyidae), Neopronematus neglectus (Kuzn.), Homeopronematus anconai (Bak.) (Tydeidae), Cheyletus baloghi Volgin (Cheyletidae), Typhlodromus (A.) psyllakisi Swirski&Ragusa (Phytoseiidae) ve Cheiroseius necorniger (Oud.) (Ascidae) Türkiye için yeni kayıt türler olarak belirlenmiĢtir.