Akademik Veri Yönetim Sistemi
Akın Tanrıöver A.(Yürütücü), Atanur G., Berberoğlu S., Polat S.
Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, 2015 - 2016
Kentlerdeki kontrolsüz büyüme ve aşırı yayılmış kent formları, planlanmış alanlar içinde veya dışında fiziksel ve sosyal
açıdan birbirinden kopuk yerleşmeler oluşturmaktadır. Doğru stratejilerle geliştirilmiş kentsel arazi kullanım kararları;
biyolojik çeşitlilik, tarım toprakları, orman alanları, koruma alanları ve ekosistemler üzerindeki baskıların ortadan
kaldırılması, kentsel alanlarda enerji tüketiminin azaltılması ve enerji verimliliğinin artırılması açısından da önem
taşımaktadır. Bu kapsamda önerilen projenin temel amacı, Türkiye’de kentleşmenin en yoğun yaşandığı Bursa Kenti’nde
sürdürülebilir bir kentsel gelişmeyi desteklemek için kent makroformunun detaylı bir şekilde analizine ve projeksiyonuna
yönelik, uydu teknolojileri ve konumsal bilgi sistemleri odaklı, geçmiş, güncel ve olası gelecek süreçleri dikkate alan bir
değişim ve modelleme çalışması gerçekleştirmektir.
1990’lardan itibaren gündeme gelen sürdürülebilir kentleşme yaklaşımının gerekliliği, kentsel alan kullanımı ve kentsel
modelleme konusundaki çalışmalara ivme kazandırmış, bu çalışmalar sayesinde doğru kaynakların ve yersel verilerin
tespit edilmesi, kentsel alan kullanımındaki ve arazi örtüsündeki değişimlerin izlenmesi, çelişkili durumların ve sorunların
belirlenmesi gibi konularda önemli ilerlemeler kaydedilmiştir. Çok çeşitli kaynak verisi sunan uzaktan algılanmış
g.rüntüler ve bu g.rüntülerin efektif bir şekilde işlenmesine imkan veren CBS (Coğrafi Bilgi Sistemleri) kombinasyonu ile
alan kullanım planlaması çalışmalarında farklı alternatifler geliştirilip, test edilebilmektedir. Önerilen çalışma, Türkiye’nin
4. Büyük yerleşimi olan Bursa’da geçmiş, güncel ve gelecek kentsel alan karakteristiklerini, yüksek çözünürlü uzaktan
algılanmış veri seti ile ilk kez ortaya koyması açısından özgündür.
Önerilen projenin ekolojik, yasal-yönetsel, kuramsal ve uygulamaya yönelik olmak üzere farklı boyutlarda katkıları olduğu
düşünülmektedir. Ekolojik olarak kentlerde sürdürülebilir bir mekânsal gelişme sağlanabilmesi için önem taşıyan mevcut
kentsel alan kullanımının ve arazi örtüsünün detaylı bir şekilde analizi ve değişimlerinin tespiti ile tahrip edilen
doğal/kültürel alanlar sistematik bir şekilde tespit edilebilecek ve tahribatın boyutu ölçülebilir hale gelecektir. Mekânsal
planlamaya altlık oluşturacak nitelikte veri tabanı ve izleme sistemi geliştirilmesine katkı, mekânsal veri üreten kuruluşlar
arasında (belediyeler, bakanlıklar, üniversiteler) iş birliği geliştirilmesi de temel hedefler arasındadır. Proje hedefleri
KENTGES (Bütünleşik Kentsel Gelişme Stratejisi ve Eylem Planı), Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile Orman ve Su işleri
Bakanlığı’nın hedefleri ile de örtüşmektedir.
Çalışmada, bölgesel ölçekte modelleme başarısı nedeniyle Hücresel Özişleme (Cellular Automata, CA) tabanlı SLEUTH
modeli seçilmiştir. Diğer yöntemlere kıyasla daha efektif modelleme yöntemlerinden biri olan CA, şehirler gibi karmaşık
yapı gösteren alanları simüle etmede ve şehre ait konumsal yapının geçirdiği süreci tespit etmede başarılı sonuçlar
üretmektedir. Dünya genelinde birçok ülkede kentleşme senaryoları oluşturulmasında giderek artan bir ivme ile
kullanılmasına karşın, ülkemizdeki kullanımı henüz yaygın değildir. SLEUTH ile kent makroformuna ait; i. Tesadüfi
büyüme, ii. Yaygın büyüme (yeni merkezler), iii. Organik büyüme (çeperden), iv. Yol etkin büyüme olmak üzere 4 farklı
yapısal gelişim tespit edilebilir. Yapılan genel arşiv taramasında dikkate alınarak model başlangıç yılı olarak 1970’li yıllar,
gelecek simülasyonu için ise 2040 yılı seçilmiştir. SLEUTH modelini diğer model yaklaşımlarından ayıran ve başarılı kılan
en temel özelliği, farklı zaman periyotlarına ait kentsel görüntüleri, kontrol verisi olarak kullanması ve kalibrasyonu 3
aşamada yapıyor olmasıdır. Böylece en iyi simülasyon sonucunu veren değer kombinasyonları kontrol edilmektedir.
Çalışma, Bursa Teknik Üniversitesi, Çukurova Üniversitesi ve Uludağ Üniversitesi iş birliği kapsamında
gerçekleştirilecektir. Arazi örtüsü alan kullanım sınıflaması, değişim analizi, model