Akademik Veri Yönetim Sistemi
Derebaşı N. (Yürütücü)
TÜBİTAK Projesi, 1996 - 1998
Genellikle
transformatör çekirdeklerinde kullanılacak manyetik maddelerde, düşük güç
kayıpları, iyi bir manyetik geçirgenlik ve kolay mıknatıslanabilme gibi
özellikler aranır. Manyetik maddelerdeki madde üretildikten sonra oluşan güç
kayıplarının temel nedeni manyetik domain yapısındaki bozulmalardır. Domainleri
yönlendirlmiş elektrik çelikleri veya amorf gibi ileri malzemeler kullanmak güç
kayıplarının azalmasını sağlar. Ancak bu yapının üretim aşamasında
(depolanması, dilinmesi, sarılması, tavlanması, kesilmesi, reçine emdirilmesi,
lak veya epoksi kaplanması vb.) bozulmaması gerekir. Tavlama işlemine kadar
olan bozulmalar kısmen veya tamamen uygun ısı programları uygulanarak
düzeltilebilir. Ancak bundan sonra yapılacak her işlemin yapıyı bozmaması için
bilinçli uygulamalar gerekir. Transformatör çekirdeğinde ileri malzemeler
(NiFe, yönlendirilmiş ve/veya çizilmiş elektrik çeliği, amorf vb.) kullanmak
B-H eğrisini dolayısıyla manyetik kayıpları azaltacak ve geçirgenliği
arttıracaktır. Bu maddelerin ısı işlemleri oldukça hassas olduğundan uygun ısı
programları uygulanmalıdır. NiFe alaşımı kullanılması alt mıknatıslama
değerlerini geliştirmektedir. Amorf madde kullanılmasıyla ise kayıplar en iyi
elektrik çeliğinden 1/3 az olurken, bu maddenin işçiliği zordur ve yeni üretim
teknikleri geliştirilmelidir. Bu projede belirtilen uygulamalardaki her maddeye
özgün ısı programlarıyla ve üretim yöntemlerinin geliştirilmesiyle manyetik
domain yapısının korunması veya geri kazandırılması araştırılacaktır. Böylece
manyetik güç kayıpları en aza indirilerek transformatörlerin çalışma verimi
arttırılacaktır.