Akademik Veri Yönetim Sistemi
Sevdar Çeçen G. (Yürütücü), Gürün M. S., Çeçen S., Ellergezen P., Öztürk Nazlıoğlu H.
TÜBİTAK Projesi, 2024 - 2025
Deri flepleri, plastik ve rekonstrüktif
cerrahide deri ülserlerinin tedavisinde, konjenital defektlerin, tümör
eksizyonu sonucu oluşan geniş yaraların, travmanın neden olduğu doku
kayıplarının kapatılmasında sıklıkla kullanılır. Deri felpleri ile ilgili
karşılaşılan en büyük sorunlardan biri flebin iskemi-reperfüzyon hasarı sonucu
sağ kalımının azalmasıdır. Flep sağ kalımının azalmasının nedeni yapılan
araştırmalarda hep nekroz olarak gösterilirken, nekrozdan farklı, demir bağımlı
bir hücre ölümü olan ferroptozis mekanizmasının, flep kayıplarındaki rolü hiç
araştırılmamıştır. Klinikte flep sağ kalımını azaltan en önemli etkenlerden
biri hastalarda sigara kullanımı olarak gösterilmektedir. Nikotinin neden
olduğu vazokonstriksiyon, taşikardi ve hipertansiyonun yanında serbest oksijen
radikallerinin salınımına da neden olarak endotelyal hasar oluşturup iskemik
hasara katkıda bulunmaktadır.
Yapılmış çalışmalarda nikotinin iskemik flep
hasarına olan katkıları gösterilmiş olsa da bu etkiye ferroptozis
mekanizmasının katkısı henüz araştırılmamış konulardan biridir. Klorojenik
asit, kafeik asidin kinik asitle birleşiminden
oluşan ve doğada yaygın olarak bulunan, insan diyetinde en bol bulunan
polifenollerden biridir. İskemik flep hasarında etkinliği gösterilmiş olan
klorojenik asitin, ferroptozis mekanizmasını inhibe ettiği yapılan çalışmalarla
gösterilmiştir. Bu projenin amacı, klorojenik asitin ön tedavi ile
uygulanmasının, farelerde McFarlane flep modeli kullanılarak, nikotinin ile
indüklenmiş iskemik flep harasına olan etkisini ve bu etkide rol alan muhtemel
ferroptozis mekanizmasını ortaya koymaktır.Bu amaçla iki farklı deney prosedürü
planlanmıştır.
Birinci basamak deney prosedüründe farelere,
insanlarda kronik sigara kullanımını modellemek için 14 gün boyunca 2 mg/kg
dozunda subkutan nikotin uygulaması yapılacak, ardından cerrahi öncesi 3 gün
boyunca farklı dozlarda (50, 100, 200 mg/kg) intraperitoneal klorojenik asit ön
tedavisi uygulanacaktır. 14. Gün farelerde cerrahi flep modeli oluşturulup, nikotin
ve klorojenik asit uygulamaları cerrahi sonrası 7 gün devam edecektir. Tedavi
bitiminde flep dokuları fotoğraflanacak, hayvanlardan kan ve doku örnekleri
toplanarak glutatyon peroksidaz 4 (GPX4) ve malondialdehit (MDA) ölçümleri
yapılacaktır.
Elde edilen sonuçlar değerlendirilerek en
etkin klorojenik asit dozu belirlenerek ikinci basamak çalışmalarında ferroptoz
inhibitörü olarak çalışan Xc reseptör sisteminin (sistin/glutamam antiporter
sistemi) inhibitörü olan erastin ile birlikte klorojenik asit uygulamaları
yapılarak Xc reseptör sisteminin etkideki rolü araştırılacaktır. Bu çalışma
iskemik flep hasarı modeli üzerinde ferroptoz mekanizmasını, nikotin ve
klorojenik asit uygulamalarının bu mekanizma üzerinden olan etkilerini ortaya
koyan ilk çalışma olacaktır.