Türkiye’deki kamusal dış mekanların geliştirilmesine yönelik katılımcı bir tasarım süreci modeli: İspanya’daki kamusal mekan projeleri üzerinden çıkarımlar


Creative Commons License

Polat S. (Yürütücü)

TÜBİTAK Projesi, 2021 - 2022

  • Proje Türü: TÜBİTAK Projesi
  • Başlama Tarihi: Kasım 2021
  • Bitiş Tarihi: Kasım 2022

Proje Özeti

İspanya, son otuz yıldır sanayi sektöründen hizmet sektörüne geçen kentlerindeki kültür odaklı dönüşüm kapsamındaki kamusal mekan projeleriyle rol model ülkelerden biri olmuştur. Özellikle Valladolid (Millenium Dome Projesi), Madrid  (Madrid Rio Projesi) ve Barselona (Superblock Projesi) kentleri kamusal mekanların katılımcı yaklaşımlarla iyileştirilmesi çerçevesinde uygulanmış pek çok ödüllü projeye ev sahipliği yapmaktadır.

 

Türkiye’de ise, kamusal mekanların tasarımı  konusunda akademik alanda pek çok çalışma yapılmasına karşın, akademik deneyimlerin etkin bir şekilde uygulamaya dönüşemediği görülmektedir. Bu noktada araştırma kapsamında İspanya’da kamusal mekân kalitesinin arttırılmasına yönelik politikaların, stratejilerin, yaklaşımların  ve  kentsel tasarım araçlarının incelenerek Türkiye’deki kamusal mekanların geliştirilmesine yönelik  katılımcı bir tasarım süreci modelinin geliştirilmesi amaçlanmıştır.

 

Araştırma önerisinin kuramsal olarak, kamusal mekanların tasarımı konusunda yeni bir kavramsal çerçeve sunabilme,  metodolojik yönden, önerdiği kavramsal çerçeveyi sistematik ve katılımcı bir tasarım aracı üretimine dönüştürebilme, yasal- yönetsel açıdan, yerel yönetimleri kamusal mekanlar için tasarım araçları geliştirme konusunda destekleyebilme, sürdürülebilir kalkınma amaçlarına uyum açısından, kamusal mekanları ve toplumsal ilişkileri  iyileştirebilme bağlamında  özgün  değere sahip olduğu düşünülmektedir.

 

Araştırmada yöntem olarak, literatür taraması, UVa’da  ve IUU’da ilgili seminerlere katılım, IIU’daki öğretim üyeleriyle yüz yüze görüşmeler, Valladolid Belediyesinden yetkililerle yüz yüze görüşmeler, proje alanlarına teknik geziler ve proje alanlarında mekan kalitesinin ölçümüne dair  fiziksel ve sosyal analizler yapılacaktır.   İş yönetimi açısından, yapılacak görüşmelerle İspanya’daki kamusal mekanların iyileştirilmesinde kullanılan politikalar, stratejiler, tasarım yaklaşımları ve tasarım araçları ortaya koyularak, Türkiye’deki kamusal mekânların geliştirilmesine yönelik hangi  tasarım araçlarının kullanılması gerektiğinin ve  hangi katılım mekanizmalarıyla proje süreçlerinin geliştirilebileceğinin ortaya konması, proje alanlarına yapılacak teknik gezilerle ise kamusal mekan kalitesindeki değişimin ölçülerek Türkiye’deki kamusal mekanlar  için çıkarımlar yapılması hedeflenmektedir.

 

Araştırmanın akademik açıdan; uluslararası dergilerde makaleler ve kongrelerde bildiriler yazılmasına olanak vererek, kurumsal koordinasyon açısından; kamusal mekanların iyileştirilmesi için farklı kurumlar ortaklığında yeni uluslararası ve ulusal projeler geliştirilmesini destekleyerek, merkezi ve yerel yönetimlerin kurumsal kapasitelerini güçlendirerek, toplumsal fayda açıdan;  kamusal yaşam/mekan  kalitesini ve  kullanıcı memnuniyetini yükselterek yaygın etkiler yaratabileceği düşünülmektedir.

 

Yapılacak araştırmanın, araştırmacının kamusal mekanların tasarımı ve yönetimi konusunda bilgi birikiminin derinleşmesi, uluslararası ve disiplinlerarası çalışma deneyimi kazanması, edindiği vizyon ve deneyimi lisans ve lisansüstü öğrencilerine aktarabilmesi açılarından önem taşıdığı, yeni ulusal ve uluslararası projeler geliştirmesine ve yeni yayınlar üretmesine katkı koyacak kariyer geliştirme potansiyeline sahip olduğu söylenebilir.

 

Son olarak, araştırma yapılacak kurum olan IUU’nun şehircilik alanında lisansüstü öğretim yanında, uluslararası projeler üreten bir enstitü olması, aldığı ödülleri, nicelik ve nitelik açısından yeterli sayıda araştırmacıya sahip olması, farklı kurumlarla olan araştırma ağı bağlantıları, araştırma makaleleri yayınlayan uluslararası indeksli bir dergiye sahip olması, IUU’daki araştırma gruplarının çalışma alanlarıyla, araştırmacının çalışma alanlarının örtüşmesi  araştırma için bu kurumun seçilmesini gerektirmiştir. Kurumun direktörü olan ve araştırmacıyı davet eden  Prof.  Luis Santos y Ganges’in multi-disipliner bir eğitim altyapısına sahip olması, ayrıca pek çok kent için tasarım rehberleri üretim sürecinde yer alması, farklı ölçeklerde ve niteliklerde kent planlama çalışmaları  yürütmesi araştırmacıyı destekleyebilecek bir deneyime sahip olduğunu göstermektedir.