Akademik Veri Yönetim Sistemi
Atak A. (Yürütücü), Altındişli A.
TAGEM Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Projesi, 2007 - 2010
Bu araştırmada,
melezleme Islahı ile Yalova Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü
ve Tekirdağ Bağcılık Araştırma Enstitüsü tarafından melezleme ıslahı sonucunda
seçilen toplam 23 üzüm çeşit adayının
morfolojik ve moleküler tanımlaması yapılmış aynı zamanda ürün özellikleri
belirlenmiştir. Çalışmada çeşit adaylarının 2 yıl süre ile 68 morfolojik
özelliği Yalova koşullarında incelenerek ortaya konmuştur. Moleküler özellik
yönünden ise 23 çeşit adayına 2 adet standart çeşit ilave edilerek toplam 25
çeşidin 20 farklı SSR primeri ile verdiği bant büyüklükleri değerlendirilerek
benzerlik indeksi, temel bileşenlerin analiz grafikleri ve genetik ilişki
dendogramı oluşturulmuştur. Ayrıca 11 farklı ürün özelliği açısından
karşılaştırması 2008 ve 2009 yıllarında tekerrürlü olarak yapılmıştır. Ürün
özelliklerinden toplam fenolik içerik ve antioksidant içeriğin tanede farklı
hasat zamanlarındaki durumu da bu çalışmada karşılaştırılmıştır.
Çeşit
adaylarının morfolojik tanımlaması kapsamında elde edilen genetik ilişki
dendogramında çekirdek varlığı ve çekirdeğin etkilediği kriterlerin
fazlalıkları sebebiyle sınıflamada etkili oldukları görülmüştür. Bu sebeple
çekirdeksiz çeşit adayları aynı dal üzerinde yer almıştır. Moleküler tanımlama sonucunda tüm çeşit
adaylarının birbirinden ve standart çeşitlerden farklı olduğu ortaya konurken;
en yüksek genetik benzerlik YABKMAE tarafından geliştirilen 95/3 ve ÇH1 çeşit
adayları arasında elde edilmiştir. Ayrıca iki Enstitü’nün çeşit adaylarının
birkaç istisna dışında iki ayrı ana dal üzerinde yer aldıkları görülmüştür.
Ürün özellikleri yönünden yapılan analizler sonucunda; çeşit adayları
arasındaki fark toplam fenolik ve antioksidant içerik yönünden her iki yıl
içinde önemli bulunmuştur. 2008 yılında TBAE’nün renkli ve çekirdekli çeşit
adaylarından KXP-10 ve 2009 yılında ise gene aynı Enstitü’nün renkli ve
çekirdekli çeşit adaylarından BX2-149 diğer çeşit adaylarına göre daha yüksek
fenolik ve antioksidant aktivite göstermişlerdir. 2009 yılında çeşit adaylarının
çekirdekleri ayrılarak yapılan değerlendirme sonucunda çekirdeği ile beraber
analiz edilen çeşit adaylarının hem toplam fenolik içerik hemde antioksidant
içerik yönünden daha yüksek değerler verdiği görülmüştür. Çeşit adaylarının
farklı hasat zamanlarında fenolik ve antioksidant aktivite değerleri
istatistikî olarak önemli bulunmamıştır.
Yapılan bu çalışma ile farklı Enstitüler
tarafından elde edilen ümitvar çeşit adaylarının tescil öncesi tanımlamaları
yapılmış olup, aynı zamanda farklı ürün özellikleri yönünden potansiyelleri de
ortaya konmuştur. Yapılan tanımlamalar ile ıslahçı hakları yönünden güvence
altına alınmaları sağlanmıştır. Ayrıca ileride yapılacak ıslah çalışmalarında
araştırmacılar moleküler ve morfolojik tanımlamaları yapılan bu çeşit adayları
ile daha güvenle çalışabileceklerdir