Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2009
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: FATMA ÇALIK
Danışman: Mustafa Bilgin
Özet:Anlamak, açıklamak ve anlamlandırmak gibi eylemler, bizi çevreleyen gelenek evreni içinde, sahip oldugumuz kültür mirası ile gerçeklesir. Tefsir ilminin gayesi de, muradullahı en dogru, en iyi ve en güzel biçimde anlayıp anlamlandırmaktır. Yazma eserler, kültür mirasımızın sahip oldugu tüm kazanımları tasıma ve yansıtma özelligine sahip olmaları bakımından vazgeçilmez bir konumdadırlar. Çünkü onlar dilsel yapıtlardır ve dil, her çag ve devirde anlamların, bizi çevreleyen gelenek evreninin tasıyıcısı durumundadır. Osmanlı mparatorlugu için artık gerileme ve çöküs dönemleri olarak isimlendirilen XVII. ve XVIII. asırlarda, devletin ilk baskenti olan Bursa’da Kâdiriyye/Esrefiyye tarîkatı seyhi Esrefzâde zzettin (1083/1672 – 1153/1740)’in 1116/1704 -1135/1723 yılları arasında kâleme aldıgı “Enîsü'l-cenân fî Tefsiri’l-Kur'ân ”adlı tefsiri, BUYEBE Kütüphanesi Genel 976-986 numaralarda kayıtlı on iki ciltlik, Arapça, yazma bir eserdir. Osmanlı mparatorlugu’nun Anadolu ve Rumeli topraklarındaki en gelismis popüler tarikatlarından biri olan Kâdiriyye’nin Esrefiyye kolunun Bursa’daki merkez tekkelerinden biri olan ncirli Dergâh’ında postnisîn olan Seyh Esrefzâde zzettin’i ve tefsiri Enîsü'l-cenân’ı konu alan, Esrefzâde zzetin ve Tefsiri: “Enîsü'l-cenân ” isimli bu tez çalısması, Giris, iki ana bölüm ve Sonuç’tan olusmaktadır. Tezin Giris bölümünde, Osmanlı tasavvuf anlayısını biçimlendiren tarihî arka plan ortaya konulmaya çalısılmıs, “Esrefzâde zzettin ve Enîsü'l-cenân fî Tefsiri’l-Kur'ân’ı ” baslıklı birinci bölümde, müellif; asrı, hayatı, ilmî sahsiyeti, baglı oldugu tarîkat, eser; kaynakları, genel olarak metot ve muhteva özellikleri ve literatür içindeki yeri bakımından tanıtılmıstır. “Enîsü'lcenân’ın Tefsir Metodolojisi” baslıklı ikinci bölüm ise, “Rivâyet Metodolojisi” ve “Dirâyet Metodolojisi” seklinde iki alt baslıga ayrılmıs ve her bir baslık altında yer alan temel disiplinlere ait tefsir bilgileri ve ilgili tefsir örnekleri incelenmistir. Sonuç bölümünde, Kâdiriyye/Esrefiyye tarîkatı seyhi Esrefzâde zzettin ve tefsiri Enîsü'l-cenân’ın bugünün dünyası için ifade ettigi anlam ortaya konulmaya çalısılmıs, eserin belli baslı karakteristik özelliklerine vurgu yapılarak Sonuç bölümü tamamlanmıstır.