İznik (Nikaia) kentinin Bizans ortaçağında sosyal ve kültürel yaşamı


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Betül Çakmak

Danışman: FİLİZ İNANAN

Özet:

Uzun bir tarihi geçmişe sahip olan İznik kenti tarih içerisinde pek çok medeniyetin farklı zamanlarda derin izler bıraktığı bir yerleşim yeri olarak karşımıza çıkmaktadır. Kentin, stratejik konumu, iklimi, verimli toprakları, göl kenarında kurulmuş olması ve ulaşım imkânları kenti tarih boyunca önemli merkez olarak ön plana çıkarmış ve kentte birçok kültürün oluşmasına imkân sağlamıştır. İznik kentinin günümüzde mevcut olan kent dokusu, 2400 yıllık bir birikimin ürünüdür. Belli dönemlerde farklı kültürlerin yaşamış olduğu kent, en parlak dönemine Ortaçağ'da Bizans İmparatorluğu hâkimiyetindeyken ulaşmıştır. İznik, askeri ve ekonomik koşulların değişmesiyle ortaya çıkan karanlık çağda, küçülen ve ortadan kaybolan Bizans kentlerinin aksine, zamanın tüm olumsuz koşullarına direnen ve canlılığını koruyarak yükselen bir kent olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu dönemde kent, sosyal ve kültürel yönden büyük önem kazanmış, Hristiyanlık dünyası için önemli kararların alındığı I. ve VII. Ekümenik konsillere ev sahipliği yapmış, Anadolu'nun en güçlü theması olan Opsikion themasının merkezi konumunda yer almış ve Bizans İmparatorluğuna başkentlik yapmıştır. Pagan bir geçmişe sahip olan İznik kenti, Bizans hâkimiyetindeyken Hristiyanlık dininin ve kültürünün etkisiyle yeniden düzenlenip şekillenmiştir. Bu çalışmada kentin tarihsel arka planı ışığında; sosyal, dini ve askeri etmenlerin etkisi sonucu Ortaçağ boyunca geçirdiği değişim ve fiziki çehre ortaya koyulmuştur. Çalışmamız esnasında İznik'in binlerce yıllık geçmişi kentin yapılanmasında ve fiziki çehresinin oluşumunda sürekli karşımıza çıkmış, bu nedenle de kent, kuruluşundan Ortaçağ'ın sonuna kadarki süreçte bir bütün olarak ele alınmıştır.