Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Gürkan Okumuş
Özet:
Kentler tarihsel süreçte her dönem yeniden üretilmiş ve biçimlenmişlerdir. Özellikle, kent merkezinde yer alan, kentin odak noktası haline gelen kamusal alanlar sürekli değişim-dönüşüm süreçlerine maruz kalmaktadır. Kamusal alandaki değişim- dönüşüm süreçleri, mekansal ilişkilerle ve kullanımlarla ortaya çıkan farklı dinamiklerin fiziksel çevreye yansımasıyla oluşur. Bu mekanları tanımlayan işaret ve referans öğeleri olarak heykeller, kamusal alanları biçimlendiren bir niteliğe sahiptir. Bu bağlamda, kamusal alan karakterini şekillendiren bileşenlerin, mekanı; mekanın da bu bileşenleri zaman içinde nasıl etkilediğinin analiz edilmesi ve anlaşılması gerekmektedir. Türkiye’de kamusal mekan yaklaşımı, modernleşme projesi düşüncesiyle birlikte, düzenli mekanlar dizgesi yaratarak mekanın daha iyi algılanmasını sağlamak amacıyla, ‘Atatürk Anıtları’ odak noktası alınarak uygulanmıştır. Cumhuriyet’in erken dönemlerinde kentsel bir obje olarak, Atatürk ve/veya Cumhuriyet Caddesi, Bulvarı, Meydanı gibi sosyal, kültürel, politik anlamlar içeren alanlarda konumlanan Atatürk Anıtları, yerin-kentin kimlik temsiliyetinde simgesel bir güce sahip, mekanı biçimlendiren ve kurgulayan bir öge halindedir. Ayrıca zaman içinde değişen işlevler, kullanımlar ve mekânsal organizasyonlara göre kamusal alanların biçimsel ve anlamsal örgütlenmesinde de belirleyici unsur olmuşlardır. Tarihsel süreçte politik, sosyo-kültürel, ekonomik değişimler ve bunların fiziki yansımaları, Atatürk anıtlarının hem algılanmasında hem de üslup ve biçiminde farklılıklar ortaya çıkarmıştır. Bu çalışmada, Atatürk anıtlarının kamusal alan ile ilişkisi tarihsel süreç boyunca irdelenmekte ve bu bağlamdaki mekânsal belirleyicibiçimlendirici etkisi ve rolü araştırılmaktadır. Atatürk Anıtları ile kamusal alan arasındaki ilişkinin dönemsel özelliklere ve yaklaşımlara bağlı olarak zaman içindeki değişiminin anlaşılması ve değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Bu çerçevede, çalışma, Atatürk anıtının diğer mekansal bileşenlerle birlikte kamusal mekanı ve arayüzü nasıl biçimlendirdiğini ve oluşturduğunu analiz eder. Bu analizi tarihsel süreç içindeki farklı dönem ve yaklaşımlara ilişkin belirli yönleri ve kriterleri esas alarak gerçekleştirmektedir. Bunlar, anıt- çevresel ilişkiler ve ölçek, anıt- kamusal alan zemin özellikleri ve ilişkileri, anıtmekânsal özellikler ve bileşenler, anıt- mimari özellikler, anıt- peyzaj ilişkisi ve etkileri gibi kamusal mekanı bütüncül olarak anlamaya dayanan parametrelerdir. Ayrıca bu yöntemle ve çerçeveyle, politik-kimliksel, sosyo-kültürel ve fiziksel değişim, çeşitli görsel ve yazılı kaynakların analizleri, bu kapsamdaki materyal ve araçların karşılaştırılması ve çakıştırılması yoluyla izlenmekte ve değerlendirilmektedir.