Liberal söylemin İslamcı yazarlar üzerindeki etkisi: Raşid el Gannuşi örneği


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2020

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: FARUK TEKİN

Danışman: Vejdi Bilgin

Özet:

Bir ideoloji olarak liberalizmin içerisine aldığı tüm fikirleri kendisinin bir uzantısı haline getirdiği savunulur. Liberalizmin hakim ideoloji olduğu bir dönemde ortaya çıkan İslami Hareketler bu durum karşısında kendilerini ontolojik olarak konumlandırma problemi ile karşı karşıyadırlar. Yaşanan sorunlara çözüm arayan İslamcı Hareketler çeşitli konularda hakim söylemden hem etkilenmiş hem de onu etkilemiştir. Bu durum İslami bir söyleme sahip olduğu iddiasıyla ortaya çıkan hareketlerin önerilerinin ne kadar İslami olduğunu sorgulamaya açmıştır. Bunun bir örneği olarak, Tunus’ta Reform Hareketi ile tüm dünyanın ilgi ve alakasını üzerine toplayan Raşid el-Gannuşi ve lideri olduğu İslami hareket çizgisi liberalizmin bazı söylemlerini “Makasidü’ş-Şeria” kavramı üzerinden araçsallaştırarak İslami kılmaya çalışma iddiasındadır. Bu çalışma Gannuşi’nin İslami hareket söylemini merkeze alarak söyleminin liberalizmden etkilenip etkilenmediği sorusuna cevap aramaktadır. Gannuşi’yi diğer İslami hareket liderlerinden ayıran en önemli özelliklerden birisi Gannuşi’nin felsefe eğitimi alması dolayısıyla liberalizmi ve liberalizmin felsefi arka planını çok iyi tahlil edebilmesidir. Bir aksiyon adamı olarak 50 yıllık İslami Hareket çizgisinde çeşitli zamanlarda yüzleştiği sorunlar, fikri olarak Gannuşi’yi zor durumlarda bıraksa da fikirlerinde ve lideri olduğu İslamcı hareket çizgisinde bir dönüşüm görülmemiştir. O liberalizm gibi çeşitli ideolojileri bir araç olarak kullanıp İslami kimliğinin gerektirdiklerini yapmaya ve bu kimliğin yaşayabileceği bir zemin hazırlamaya çalışmaktadır. Çalışmamızın tespit edebildiği kadarıyla daha önce Şatibi ve bu alanda çalışanlar tarafından kavramsallaştırılan “Makasidü’ş-Şeria” kavramı üzerinden Gannuşi, İslam düşüncesine üçüncü yol olarak adlandırdığımız yeni bir fikri zemin sunmaktadır.