Mardin kenti ibadet yapılarında malzeme kullanımı ve sorunları üzerine bir araştırma


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, MİMARLIK FAKÜLTESİ, MİMARLIK, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2018

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: LALE KARATAŞ

Danışman: Zehra Sevgen Perker

Özet:

Mardin şehri; çok uzun yıllardan beri, pek çok devletin hâkimiyeti altına girmiş, çok sayıda uygarlığa ev sahipliği yapmıştır. Kentin tarihsel süreçte, farklı etnik kökene sahip bireyleri bünyesinde barındırması dolayısıyla, Mardin Kentsel Sit Alanı'nda; cami, medrese, kilise, manastır gibi pek çok ibadet yapısı bulunmaktadır. Bu çalışmanın amacı, Mardin Kentsel Sit Alanındaki ibadet yapılarında, yapı malzemesi kullanım biçimlerinin incelenmesi ve malzemenin sorunlarının tespit edilmesidir. Çalışma beş bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde konuyla ilgili bir giriş yapılmış; çalışmanın amacı, önemi, sınırlılıklarından bahsedilmiştir. İkinci bölümde Mardin ilinin tarihi, coğrafi konumu ve topografya yapısından bahsedilmiş; sosyokültürel, ekonomik ve fiziksel yapısı hakkında genel bilgiler verilmiştir. Üçüncü bölümde materyal ve yöntem açıklanmıştır. Çalışmanın materyalini, Mardin Kentsel Sit Alanında bulunan ibadet yapıları oluşturmaktadır. Çalışmada literatür araştırması, gözlem yoluyla tespit ve fotoğrafla belgeleme yöntemleri kullanılmıştır. Yöntem bölümünde, alan çalışmasına esas oluşturan; yapı malzemesi türleri, yapı elemanı bazında malzeme kullanımları ve malzeme sorunlarına ilişkin sınıflandırmalar açıklanmıştır. Dördüncü bölüm olan bulgular kısmında; Mardin Kentsel Sit Alanında bulunan ibadet yapılarında malzeme kullanım ve sorunları, yöntem bölümünde açıklanan sınıflandırmalar dahilinde, çizelgeler ile desteklenerek açıklanmıştır. Sonuç bölümünde tüm yapılardan elde edilen bilgiler malzeme sorunları bağlamında birbirleriyle karşılaştırılmış ve yapılar için önerilerde bulunulmuştur. Çalışma kapsamında yapıda kullanılan doğal yapı malzemelerinde düzeyleri farklılaşan çeşitli sorunlar tespit edilmiştir. Tespit edilen sorunların yapı elemanlarına göre dağılımları incelendiğinde; en fazla sorunun yapının taş duvarlarında olduğu söylenebilmektedir. Yapının duvar ve ayaklarında yüzey kaybı, oyuklanma, çatlak, yüzey kirliliği, çiçeklenme, bitki oluşumu ve hatalı onarımlar gibi sorunlar dikkati çekmektedir. Ahşap malzemeden üretilmiş pencere ve kapı doğramalarında ise göze çarpan sorunlar mekanik aşınma ve çatlak oluşumudur. Çalışma kapsamında yapılan incelemeler sonucunda, Mardin ibadet yapılarının en kısa sürede genel bir bakım ve onarım sürecinden geçirilmesi gerektiği kanısına varılmıştır. Sorunların boyutlarına bağlı olarak her bir yapı elemanının ayrıca değerlendirilmesi ve uygun bakım / sağlamlaştırma / onarım yönteminin seçilmesi gereklidir.