Otomobil imalatında artırılmış gerçeklik gözlüğü kullanımının çalışan üzerindeki bilişsel yük etkisinin araştırılması


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2021

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Yağmur Dila İkiz

Danışman: TÜLİN GÜNDÜZ

Özet:

Endüstri 4.0 kapsamında ortaya çıkan teknolojilerden biri olan Artırılmış Gerçeklik (AG) teknolojisi, çalışma ortamının kullanıcının gerçek ekranında görülebilecek sanal görüntüleri sayesinde kullanıcılara yardım sağlar. AG, kullanıcılara verimlilik ve kalite açısından fayda sağlamasına rağmen, kullanıcılar üzerinde nasıl bir bilişsel etkiye sahip olduğu tam olarak bilinmemektedir. Bilişsel yük, beyinde çalışan hafızanın kullandığı kaynakları ifade eder. Bu çalışmada AG gözlük kullanımının bir otomobil şirketinin montaj hattı çalışanlarının bilişsel yükleri üzerindeki etkisi araştırılmıştır. Bilişsel yükü ölçmek için elektroensefalografi (EEG) kullanılmıştır. Çalışanların cinsiyetlerine (kadın-erkek) ve yaşlarına (35 yaş altı-35 yaş üstü) göre karşılaştırma yapılmıştır. Çalışanların uyum durumunu belirlemek için denemelerin ilk ve son günü arasındaki fark Wilcoxon testi ile incelenmiştir. Yapılan istatistik sonuçlarına göre p<0,05 olduğundan ve AG gözlüğü kullanılarak alınan deneylerin ortalaması (18,96), gözlüksüz çalışılarak alınan deneylerin ortalamasından (5,24) yüksek olduğundan, AG gözlüğü takılması durumunda çalışanlar üzerinde daha az bilişsel yük olduğu görülmüştür. Kadın ve erkek katılımcılar ile 35 yaş altı ve üstü katılımcıların analizleri Mann Whitney U testi ile gerçekletirilmiş olup sırasıyla p değerleri 0,0531 ve 0,2733 çıkmıştır. Bu sonuçlar da göstermiştir ki kadın ve erkek ile 35 yaş altı ve üstü katılımcıların karşılaştırmaları arasında anlamlı bir fark yoktur. Cihazın kullanımının ilk ve son günleri arasında karşılaştırmalar Wilcoxon testi ile gerçekleştirilmiştir. Analiz sonucu p değeri 0,856 çıkmış olup ilk ve son günler arasında anlamlı bir fark olmadığı görülmüştür. Bu nedenle, AG gözlüğünün cinsiyet ve yaş açısından bilişsel yük üzerinde bir etkisi olmadığı ve cihazın ilk kullanım gününden itibaren ekstra bir bilişsel yük oluşturmadığı sonucuna ulaşılmıştır.