Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Uludağ Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2006
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: FİTNAT OLGUN
Danışman: EMİNE NİLÜFER AKINCITÜRK
Özet:Tarihin ilk çağlarından beri barınma ve toplu yaşama içgüdüsü ile var olan insanoğlu, geçirdiği evrim paralelinde mağara ve ağaç kovuklarında başlayan yaşam serüvenini günümüzün modern kentlerine kadar taşımıştır. Bu sürecin gelişiminde yani kırsal yaşamdan kentsel yaşama geçişte toplumların geçirdiği gelişmeler itici ve çekici güçler olarak etkin faktör olmuştur. Bu gelişmelerin başında insanlığın sanayi toplumuna geçişi gelmektedir. Sanayi toplumuna geçişle birlikte ulaşım imkânları artmış, kentlerin insanlara sunduğu imkan ve hizmetler artmış, sanayinin ihtiyaç duyduğu iş gücü ile kırdan kente göç yani kentleşme olgusu ortaya çıkmıştır. Kentleşme pek çok ülkede olduğu gibi ülkemizde de II. Dünya Savaşından sonra hızlanmış ve halen devam etmektedir. Kentleşmenin sonuçları ise ülkelerin bu dönüşüm esnasında izledikleri politikalar, siyasi rejimler ve kentleşme stratejileri ile ilgilidir. Ülkemizde yaşanan kentleşme süreci ve izlenen politikalar ve verilen yanlış kararlar ile çarpık olarak yaşanmış ve yaşanmaktadır. Çarpık kentleşmenin düşük yaşam standartları ve olumsuz çevre koşulları dışında taşıdığı en büyük risk de ortaya çıkan deprem riskidir. Tezin giriş bölümünde, çalışmanın amacı, kapsamı ve yöntemi açıklanmaktadır. Çalışmanın amacı, çarpık kentleşmenin yarattığı deprem risklerinin yapısal ölçekte belirlenmesi ve alınması gereken önlemlerin tespitidir. Kullanılan yöntem, literatür çalışması ve gözlemsel alan analizidir. İkinci bölümde, depremin tanımı, oluşumu, Türkiye ve Bursa’nın depremselliği araştırılmıştır. Araştırma sonucunda Türkiye’nin iki önemli deprem kuşağı üzerinde yer aldığı, tarihte birçok yıkıcı depreme sahne olduğu, bir sanayi kenti olan Bursa’nın da yüksek deprem riski taşıyan bir konumda yer aldığı belirlenmiştir. Tezin üçüncü bölümünde Türkiye’nin kentleşme süreci ve bu süreç içerisinde deprem olgusunun yeri, verilen planlama ve yerleşim kararları incelenmiştir. Dördüncü bölümde çarpık kentleşmenin neden olduğu yapısal problemler, deprem riskini arttıran faktörler üzerinde durulmuştur. Beşinci bölümde, kentlerde deprem zararlarının azaltılması için deprem öncesinde, deprem anında ve deprem sonrasında yapılması gereken çalışmalar anlatılmaktadır. Afet yönetimi ile ilgili yurtdışında ve ülkemizde yapılan çalışmalar Bursa ölçeğine kadar inilerek açıklanmaktadır. Altıncı bölümde alan çalışması yapılmıştır. Alan çalışmasına konu olan Soğanlı Bölgesi Kanalboyu Caddesi’ndeki bir yapı adasındaki yapılar deprem risklerinin belirlenmesi için hazırlanan analiz föyü ile incelenmiş, alandan seçilen riskli yapılardan biri daha detaylı olarak deprem riski açısından değerlendirilmiştir. Yapılan analiz sonucunda Soğanlı Bölgesi’nin kaçak yapılaşma sonucunda büyük riskler taşıdığı ve bölge ile ilgili önlem alınması gerektiği belirlenmiştir. Çalışma sonucunda ise, yurtdışında afet yönetiminde deprem öncesi risk azaltma çalışmalarına önem verilirken, ülkemizde bununla ilgili yapılan çalışmaların yetersiz olduğu, çarpık kentleşme sonucunda ortaya çıkan riskli yapıların büyük tehlikeler taşıdığı üzerinde durulmuştur.