Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2022
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: BAHAR AYKAN
Danışman: İlhan Turgut
Özet:
Araştırma, 2019-2021 yıllarında Bursa lokasyonunda, altı adet saf ana
hat (line) ve üç adet saf baba test edici (tester) hat kullanılarak çoklu dizi
(Line x Tester) yöntemine göre yapılmıştır. Elde edilen 18 melez kombinasyonu
ve 9 anaç tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak
yürütülmüştür. Çalışmada, çiçeklenme gün sayısı, bitki boyu, koçan yüksekliği,
koçan boyu koçan çapı, koçanda sıra sayısı, sırada tane sayısı ve koçanda tane
sayısı, hektolitre ağırlığı, dekara tane verimi gibi özellikleri incelenmiştir.
Anaçların ve melezlerin çoklu dizi yöntemine göre üstün genel ve özel uyum
yeteneği etkisi gösteren melez kombinasyonlarını ve melez gücünü belirlemek amaçlanmıştır.
Tespit
edilen varyans analiz sonuçları sonucunda, genotipler ve ebeveynlere karşı
melezler tüm özelliklerde önemli bulunmakla birlikte bloklar, ebeveynler,
hatlar, testerler, hat x tester interaksiyonu da bazı özelliklerde önemli
olarak belirlenmiştir.
Özel uyum yeteneği etkileri koçan yüksekliği, koçanda tane sayısı, tane verimi,
çiçeklenme gün sayısı ve 1000 tane ağırlığı gibi özelliklerde önemli çıkmıştır.
Genel kombinasyon yeteneği
göz önüne alındığında NC272, FRMO17, FR73, S16033 ve BRS316 çeşitlerinin ıslah
programlarında anaç olarak kullanılması önerilebilinir.
GUY/ÖUY varyansı
çiçeklenme gün sayısı haricindeki incelenen bütün özelliklerde 1’den küçük
belirlenmiştir. İncelenen bu özellikler eklemeli olmayan gen etkileri ya da
dominant gen etkilerinin etkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Heterosis - heterobeltiosis
değerlerine bakıldığında sırasıyla en düşük
%-45,6 ve %-15,4 değeriyle koçanda sıra sayısında, en yüksek %177,3 ve %144,7 değeriyle tane veriminden elde
edilmiştir. Sonuç olarak tane verimi bakımından BRS316 x S16022, NC272 x
Ç2002S22, NC272 x S16022, BRS316 x Ç2002S22, FR73 x Ç2002S22 ve S16033 x S16022
ümitvar melez kombinasyonları oldukları görülmüştür. Genel uyum yeteneği
pozitif yönde önemli etkileri olan NC272 ve S16022 hatlarının melezleme
çalışmalarında göz önünde bulundurulmaları araştırmacıya avantaj sağlayacaktır.