Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Uludağ Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2007
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ULVİ MURAT KILAVUZ
Danışman: CAĞFER KARADAŞ
Özet:Kozmolojik delil, tek bir spesifik delil olmaktan ziyade bir delil türünü ifade eder. Bu deliller, âlem hakkında ön kabul olarak varsayılan bir takım gerçekliklerden hareketle tek bir varlığın, özelde de Tanrı’nın varlığını çıkarsama şeklinde bir istidlâl biçimi sergilerler. Soyut kavramların analizinden ziyade insanın görülür âlemdeki tecrübe ve müşahedesine dayandığı için her dönemde rağbet gören deliller olmuşlardır. İslâm kelâmında farklı kozmolojik delil formları kullanılmakla birlikte, âlemin yaratılmışlığı (hudûs) delili, bu düşünce çizgisinin karakteristik delili olmuştur. Yabancı kültürlerden tevarüs edilen atom teorisi, kelâmcıların elinde mutlak kudret ve irade sahibi yaratıcı bir Tanrı’nın varlığını ispatlamaya zemin oluşturacak tarzda evrilmiş ve delil bunun üzerine bina edilmiştir. Çalışmada ilk olarak İslâm dışındaki kültürlerde kozmolojik delil örneklerine yer verilmiştir. Daha sonra kelâmın iyice felsefîleştiği döneme kadar olan kozmolojik delil kurguları üzerinde durulmuştur. Son kısımda da kelâmın deliline yönelik eleştiriler üzerinde durularak bunların isabetli olup olmadığı hususu irdelenmiştir.