Topsis ve Electre Yöntemleri ile Finansal Performansın Sıralanması: BIST Bilişim Sektörü Uygulaması


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Uludağ Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2018

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: CANAN BAŞDAR

Danışman: DEĞER ALPER

Özet:

Küreselleşmeyle sınırları ortadan kalkan dünya ekonomisinde faaliyet gösteren firmaların, pazar paylarını artırmaları, rekabet avantajı sağlamaları ve geleceğe yönelik sağlıklı kararlar almaları için hem kendi performanslarını hem de rakipleriyle olan performans sıralamasındaki konumlarını belirlemeleri büyük önem taşımaktadır. Bu doğrultuda çok geniş uygulama alanı olan, farklı sektörlerde farklı amaçlarla kullanılan ve aynı zamanda birden çok değerlendirme faktörünü dikkate alan çok kriterli karar verme teknikleri finansal performans sıralamasında da kullanılmaktadır. Ancak literatürde finansal performans sıralaması alanında yapılan çalışmalar sınırlı sayıdadır. Bu nedenle çalışmada, bilişim sektöründe yer alan firmaların finansal performans sıralaması yapılırken çok kriterli karar verme yöntemleri tercih edilmiştir. Ekonomideki birçok endüstriyi etkileyen ve verimliliği arttıran bilişim sektörü, sermaye odaklı sanayi toplumundan enformasyon odaklı bilgi toplumuna geçilirken artan bir stratejik önem kazanmıştır. Bundan dolayı bilişim sektöründe yer alan firmaların, finansal performansları sıralama için tercih edilmiştir. Sıralama yapılırken çok kriterli karar verme tekniklerinden ELECTRE ve TOPSIS yöntemleri uygulanmıştır. Bu amaçla BIST bilişim sektöründe bulunan on beş firmanın, finansal tablolarından elde edilen oranlar doğrultusunda sekiz dönem için (2010-2017 yılları) TOPSIS ve ELECTRE yöntemleri kullanılarak içlerinden en iyi performansa sahip olan alternatifin belirlenmesi amaçlanmıştır. Şirketlerin finansal tablolarından elde edilen oranlar, değerlendirme kriteri olarak kullanılmıştır. Uygulamanın ilk kısmında finansal oranlar hesaplanmıştır. Hesaplanan finansal oranlar ve ağırlıkları her iki yöntemde de dahil edilmiş ve ELECTRE ve TOPSIS yöntemlerinin uygulanması sonucunda en iyi performansı gösteren şirket her iki uygulama sonucunda 2017 yılında Link Bilgisayar Sistemleri Yazılımı ve Donanımı Sanayi ve Ticaret A.Ş., 2016, 2015 ve 2014 yılında Logo Yazılım Sanayi ve Ticaret A.Ş., 2013 yılında Despec Bilgisayar Pazarlama ve Ticaret A.Ş., 2012 yılında Logo Yazılım Sanayi ve Ticaret A.Ş., 2011 yılında Link Bilgisayar Sistemleri Yazılımı ve Donanımı Sanayi ve Ticaret A.Ş. ve 2010 yılında Plastikkart Akıllı Kart İletişim Sistemleri Sanayi ve Ticaret A.Ş. olarak belirlenmiştir. SPSS 21 paket programı Spearman sıra korelasyonu ile TOPSIS ve ELECTRE yöntemleri arasında çok güçlü ve anlamlı pozitif bir korelasyon bulunmuştur. Ayrıca, şirketlerin ilgili dönemlere ait finansal performans sıralamaları ile Fiyat/Kazanç oranı sıralamaları da analiz edilmiş ve aralarında herhangi anlamlı bir ilişki tespit edilememiştir.