Taşıtlarda kullanılan debriyaj sistemlerinin termo-mekanik özelliklerinin iyileştirilmesi


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ, Makine Mühendisliği, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2018

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: TOLGA ÇAKMAK

Danışman: Muhsin Kılıç

Özet:

Bu çalışmada, ağır vasıta araçlardaki kuru kavramalı debriyaj sistemlerinin termal ve mekanik şartlar altında sergilediği performans özelliklerinin iyileştirilmesine yer verilmiştir. Uygulama olarak yüksek tonajdaki kamyon ve otobüs grubunda kullanılan 430 mm çapındaki ürün değerlendirilmiştir. Çalışmada eğimli yolda, tekrarlı ardışık duruş kalkış için araç testleri ve bu testlerin simülasyonları üzerinde analizler yapılmıştır. Debriyajın termo-mekanik özelliklerinde iyileştirme için ısıl kapasitesi en yüksek ürün olan döküm baskı plakasına yoğunlaşılmış, bu parçada yapılan iyileştirmelerin sistem performansı üzerine etkisi incelenmiştir. Bu çalışmada özgün olarak incelenen konulardan biri, debriyaj döküm baskı plaka yüzeyi ile hava arasındaki ısı taşınım katsayısının, deneysel olarak ölçülmesiyle elde edilen veriler doğrultusunda dönme hızı ve geometrik özelliklere bağlı bir fonksiyon olarak tanımlanmasıdır. Böylece henüz tasarım aşamasında bir öngörüde bulunulması hedeflenmiştir. Diğer özgün kısım eğimli yolda çok fazla sayıda duruş kalkış içeren araç testi için açığa çıkan enerji ve kaçırma süresi verilerinin sunulmasıdır. Araç testleri süresince debriyaj muhafazası sıcaklık artışının, bir boyutlu sistem, üç boyutlu sonlu elemanlar ve hesaplamalı akışkanlar dinamiği analizleri ile benzetimi yapılmıştır. Benzetimler sayesinde debriyaj baskı plakası sürtünme yüzeyi sıcaklığı ve sistemin dayanabileceği toplam çevrim sayısı için öngörüde bulunulmuştur. Tezin asıl konusu olan termo-mekanik iyileştirmede, tasarım ve malzeme olarak iki konu ele alınmıştır. Tasarımda, daha önce debriyaj baskı plakasına uygulanmamış havalandırma kanallarının taşınımla ısı transferine olumlu etkisi irdelenmiştir. Malzemede ise kimyasal kompozisyondaki değişiklik ile iletimle ısı transferinde gerçekleşen iyileşme gösterilmiştir. Geleneksel ürüne kıyasla %28 daha hafif olan havalandırma kanallı prototipin, mekanik ve termal performansı, mevcut ürün ile karşılaştırılmıştır. Parçaların soğuma hızı, ardışık kavramalar sonrası sürtünme yüzeyindeki termal çatlak direnci ve yüksek dönme hızlarındaki mekanik patlama performansı, tezgah testleri ile araştırılmıştır.