İletişimsel eylem kuramını modern bir özgürleşim paradigması olarak okumak


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Uludağ Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2016

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: TAYFUN TORUN

Danışman: IŞIK EREN

Özet:

Bu çalışma, Habermas'ın iletişimsel eylem kuramının bir özgürleşim paradigması olarak modern toplum açısından taşıdığı olanağı tartışmaktadır. Bu kuramda toplum, yaşam-dünyası ve sistem yapılarının birleşiminden meydana gelen iki seviyeli bir yapı olarak kavranır. Yaşam-dünyası, bireylerin anlaşmaya dayalı etkileşimlerinin gerçekleştiği alanın sınırlarını çizer. Dolayısıyla bu alan, iletişimsel rasyonelliği dayanan iletişim eyleminin alanıdır. Buna karşın sistem, amaç-rasyonel eylemin etkinlik alanı olarak, ekonomi ve devletin yapısal unsurlarından meydana gelir. Habermas'a göre modern toplumların temel problemi sistemin yaşam-dünyasının alanına nüfuz ederek, onu sömürgeleştirmesinden kaynaklanmaktadır. Modernitenin krizi bu bağlamda üstesinden gelinebilecek tarihsel-olgusal bir durumdur. Habermas'ın kuramı, bu bağlamda, özgürleşim problemini yaşam-dünyasını sistem yapıları karşısında güvence altına alacak kurumsal yapıların geliştirilmesi üzerinden okur. Dolayısıyla modernite projesi, modernitenin sonuna gelindiğini iddia eden postmodern kuramların aksine, henüz tamamlanmamış ve kendi kaynaklarına dayanılarak yeniden yapılandırılabilecek bir projedir.