Yahudi dünyasında Holokost sonrası inanç tartışmaları: “Kutsal İnkar” tecrübesinden Siyonizm teolojisine


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Sümeyra Yıldız

Danışman: BÜLENT ŞENAY

Özet:

Bu çalışma, Romanyalı Ortodoks çağdaş düşünür ve haham Eliezer Berkovits’in holokost ile ilgili en kapsamlı çalışması olan “Holokost Sonrası İman” isimli kitabından hareketle, Yahudi filozof ve teologların holokostu anlamlandırma yolundaki çabalarını ele almaktadır. Çalışmada ortaya atılmış olan fikirler deskriptif bir şekilde aktarıldıktan sonra yer yer kendi içinde karşılaştırılmış ve eleştirel değerlendirmelere tabi tutulmuştur. Araştırmacı, holokost sonrası Yahudi bireyin hakikat arayışını etik değerlere bağlı olarak anlama ve açıklamayı hedeflemiştir. Çalışma sonucunda Yahudi filozof ve teologların oldukça tartışmalı açıklamalarının birlikten çok ihtilafa yol açtığı ve holokost üzerinde bir mutabakata varamadıkları görülmüştür. Literatürde holokostun İsrail Devleti’nin kuruluşu ile ilişkilendirilme biçimi ve Tanrı mucizesi olarak tanımlanması; Yahudi teolojisinin seküler bir ideoloji olan Siyonizm için nasıl elverişli bir araç haline getirildiğini göstermektedir. İkinci Dünya Savaşı sırasında Almanya’daki Nasyonal Sosyalist rejim konsantrasyon kampları inşa ederek; suçluları, politik muhalifleri, Çingeneleri, Avrupa Yahudilerini hedef alan bir insan kıyımı gerçekleştirmiş; çocuklar, masumlar, suçsuzlar ayırt edilmeksizin katledilmiştir. Literatürde çoğunlukla “holokost” olarak adlandırılan bu olay, bir kötülük problemi olarak Yahudi teolojisinde deprem etkisi yapmış ve Yahudi dünyasında büyük ihtilaflara yol açmıştır. Yahudilikte seçilmişlik, Tanrı ile ahitleşme gibi geleneksel inançlar sorgulanmıştır. Geleneksel Yahudi Tanrı tasavvurunun da bu olayla darbe almasıyla Yahudi teolog ve filozoflar holokostu anlamlandırma yoluna girerek Yahudi teolojisini yeniden yapılandırmaya çalışmışlardır. vi Çalışmada holokostun sadece bir Yahudi meselesi olmadığından hareketle; herhangi bir topluma ya da dine karşı her türlü nefret söyleminin katliama evrilmeden engellenmesi gerektiğinin önemi vurgulanmıştır.