Alexander Gottlieb Baumgarten'da duyusal bilginin bilimi olarak estetik


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2009

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Nesrin Atasoy Sınmaz

Danışman: IŞIK EREN

Özet:

Estetiği bir felsefe disiplini olarak teori alanına süren Baumgarten için ilk aşamada önemli olan ''duyusal bilgi''nin bireysellik hakkının geçerli kılınmasıdır. ''Estetik'' sözcüğünün ''duyu, algı ve duyguyla ilgili'', ''duyusal olarak anlaşılır'' bağlamındaki temel anlamına bağlı kalmakla birlikte Baumgarten terimi bir güzel teorisi olarak da kullanır. Bunun nedeni, Baumgarten'ın güzel sorununu bilgi kuramsal bir proje içinde ve bu projenin gereklerine bağlı olarak ele almış olmasıdır. Baumgarten'a göre bir yandaaçık ve seçik düşüncelere dayalı akıl bilgisi (cognitio rationis), öbür yanda karmaşık ve bulanık algılara dayalı duyu bilgisi (cognitio sensitiva) vardır. Birincisi bir üst düzey bilgi kuramı (gnoseologia superior) olarak doğruluğunu ya da gerçekliğini mantık ile matematikte bulurken, ikincisi bir alt düzey bilgi kuramı (gnoseologia inferior) olarak yetkinliğini estetikte bulur. Baumgarten'ın kurmak istediği, duyusal bilginin ya da duyumların bilimi olarak estetiğin konusu ve amacı ''duyusal mükemmellik'' yani güzel ya da güzellik oluşturur. Duyumlar yoluyla elde edilen bilginin sorunlarını konu edinip ''duyusalın mükemmelliği'' öğretisini ortaya koyarken gerçekleştirmek istediği de ''güzel üzerine düşünme sanatı''dır (ars pulchre cogitandi).