Putin dönemi Rusya’nın enerji politikaları bağlamında Sırbistan ile ilişkileri: Gazprom örneği


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Bursa Uludağ Üniversitesi, SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Mevlüt Akçapa

Danışman: ÖMER GÖKSEL İŞYAR

Özet:

Çarlık Rusyası ve Sovyetler Birliği dönemlerinden farklı olarak modern Rus dış politikasında yeni eğilimler gözlemlenmektedir. Putin döneminde Rus bayrağının Avrupa ve Asya çevresinde daha fazla görünür olmasını sağlamak, Kızıl Ordu askerlerinden ziyade Rus enerji şirketlerinin yöneticilerine bırakılmıştır. Geçmişte ideolojik saiklerle şekillenen Rus dış politikası pragmatik bir çizgiye kaymış durumdadır. Rus dış politikasında enerjinin bir kaldıraç olarak kullanılabilmesinin yolunu açan gelişmeler, dev enerji şirketlerinin devletleştirilmesiyle başlamıştır. Yeltsin döneminde özelleştirilen Gazprom ve Rosneft gibi enerji devlerinin oligarklardan alınıp, bu şirketlerin devletleştirilmesi yönünde adımlar atılmıştır. Enerjinin, dış politika yapım süreçlerinde araç olarak kullanıldığı yeni Rus dış politika konseptinin en önemli aktörlerinden biri Gazprom’dur. Putin iktidarı ile birlikte Gazprom tamamen Kremlin’in politik bir aktörü olarak hareket etmeye başlamıştır. Putin döneminde Rusya’nın gücünü her alanda tahkim etme çabası ve aktif dış politikasının yansımaları Balkanları da etkilemiştir. Hem geçiş güzergâhı olarak bir transfer noktası olması, hem de enerjiyi tüketen bir pazar olarak potansiyeli; Balkanları, Rusya açısından oldukça değerli hale getirmektedir. Rusya’nın Balkanlar için geliştirdiği stratejinin odağındaki ülkelerden biri Sırbistan’dır. Sırbistan, Doğu Avrupa ve Batı Avrupa arasında bir kavşak noktası olarak, Balkanlarda stratejik bir bağlantı noktasıdır. Bu tez çalışmasında, Putin döneminde Rusya’nın yeni dış politika eğilimleri çerçevesinde Sırbistan’la ilişkileri değerlendirilmiştir. Rusya’nın Sırbistan’la kurduğu ilişkilerde (ekonomik ve enerji konulu) ana aktör olarak ortaya çıkan Gazprom şirketinin, Rus dış politikasının yapım süreçlerinde nasıl bir rol oynadığı incelenmiştir. Araştırma konusu, Uluslararası Ekonomi Politik (UEP) Teorileri çerçevesinde analiz edilmiştir.