Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Uludağ Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2010
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ESRA AYDOĞAN ÇİFCİ
Danışman: KÖKSAL YAĞDI
Özet:Bu çalışma, yurdumuzda tescil edilmiş ve tarımı yapılan makarnalık ve ekmeklik buğday çeşitleri arasındaki genetik çeşitliliği RAPD-PCR yöntemi ile incelemek amacıyla Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü Tohumluk Laboratuarında yürütülmüştür.Çalışmada 14 adet makarnalık (Triticum durum Desf.) ve 16 adet ekmeklik (Triticum aestivum L.) buğday çeşidi kullanılmıştır. RAPD-PCR sonucuna göre, kullanılan 45 primerden makarnalık buğdaylarda 28 tane, ekmeklik buğdaylarda ise 17 tane primer polimorfik bant vermiştir. Çalışılan makarnalık ve ekmeklik buğdaylarda polimorfizm oranları sırasıyla % 66.7 ve % 74.9 olarak saptanmıştır. Polimorfik primerlerden; makarnalık buğdaylarda toplam 200 PCR ürününden 129 ( % 64.5 ) tanesi polimorfik, ekmeklik buğdaylarda ise 142 adet PCR ürününden 110 (% 77.4)'u polimorfik olarak belirlenmiştir. Elde edilen DNA bantlarının büyüklükleri, makarnalık buğdaylar için 300-4000 bç, ekmeklik buğdaylar için ise 300-2800 bç arasında saptanmıştır. Makarnalık buğday çeşitleri arasındaki genetik benzerlik indeksi 0.434 - 0.874 arasında, ekmeklik buğday çeşitlerinde ise 0.316-0.860 arasında değişim göstermiştir. UPGMA (Aritmetik Ortalamayı Kullanan Ağırlıksız Çift Grup Metodu) metodu kullanılarak çizilen fenogramda makarnalık buğdayların 6, ekmeklik buğdayların ise 2 grupta toplandığı gözlenmiştir. Bu analiz sonucuna göre, makarnalık buğday çeşitlerinde birbirine en yakın çeşitlerin Çakmak-79 ve Kızıltan-91, birbirine en uzak çeşitlerin ise Ege-88 ve Ankara-98, ekmeklik buğday çeşitlerinde ise birbirine en yakın çeşitlerin Gerek-79 ve Basribey-95, en uzak çeşitlerin ise Sagittario ve Gönen-98 olduğunu saptanmıştır.Buğday çeşitleri arasındaki genetik varyasyonun tespit edilmesi amacıyla kullanılan Temel Bileşenler Analizi (PCA) sonucunda ise makarnalık buğdayların 8, ekmeklik buğdayların ise 5 grup oluşturduğu belirlenmiştir.Bu çalışma ile, ülkemizde tescil edilmiş buğday çeşitleri arasında göreceli olarak dar bir genetik farklılığın bulunduğu ve bitki ıslahı programlarında uygun anaçların seçiminde genotiplerin benzerliklerinin saptanmasında RAPD markörlerinden yararlanılabileceği sonucuna varılmıştır.