Jean Paul Sartre'ın özgürlük anlayışı


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Uludağ Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2018

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: NEJLA AKKOÇ

Danışman: IŞIK EREN

Özet:

Özgürlük sorunu insanlık tarihiyle başlayan en önemli meselelerden biridir. Felsefe tarihindeki birçok filozof ve yazar insan varlığını tür olarak ele almaya başladığı andan itibaren özgürlük problemiyle hesaplaşmak durumunda kalmıştır. Nitekim 20. yüzyılda yaşayan ve yaşadığı dönemin sorunlarına ayna tutan, düşünceleri ve eylemleriyle toplumu derinden etkileyen Jean Paul Sartre da bu yazarlar arasında yer almaktadır. Sartre'ın özgürlük düşüncesi, onun insan anlayışına dayanmaktadır, bunun temelinde de varlık anlayışı vardır. İnsanı 'kendi için varlık' ve 'kendinde varlık' görüşü etrafında şekillendirip anlamlandırmaya çalışan Sartre, bu çerçeve içinde özgürlük anlayışını ortaya koymuştur. İnsan varlık olarak nedir? Tür olarak insanın özelliği nedir? Özgürlük kavramının temellerinden biri insana dair hem bir talep hem de bir olanak olmasından dolayı, bunların imkânı nedir? Türünden soruları kendisine dert edinen Sartre, insanı varlık temelinde özgürlük olarak ele alır.Özgürlüğü insan varlığının bir yapısı ve dokusu olarak ele alan Sartre, insanın var olduğunu andan itibaren özgür olduğunu, var olması ve özgür olmasının bir ve aynı şey olduğunu söyler. İnsan baştan ayağa, tümüyle özgürdür. Kendisini bu dünyada bırakılmış ve fazladan olarak bulan bilinç varlığı insan, özü önceden belirlenmemiş olduğu için eylemleriyle ve seçimleriyle kendini yeniden var edecek ve kuracaktır. Bu noktada insanın özgürlüğe mahkûm olduğunu söyleyen Sartre'ın özgürlükten kastettiği şey elbette ki mutlak anlamda bir başıboşluk veya serbestlik değildir. Kişi tüm eylemlerinden, yapıp etmelerinden sadece kendi adına değil, bütün insanlık adına sorumludur. Sartre, insanın sahip olduğu bu sorumluluk anlayışını tikel alandan uzaklaştırıp tümel bir alana taşımıştır.